کتاب گزاره هایی در ادبیات معاصر ایران (شعر)

در این کتاب، شعر نو ایران تا آغاز دهه هشتاد بررسی و نقد شده است. به تصریح کتاب، محور اساسی مباحث، “جریان های شعری است، نه رویکرد صرف به تاریخ ادبیات یا معرفی و نقد قالبی و مستقل هر یک از چهره های شعر معاصر”. نویسنده جریان های شعری معاصر را در قالب پنج گزارش تبیین می کند که عبارت اند از: “شعر رمانتیک ایران”، “شعر اجتماعی ایران”، “مدرنیست های متعارف”، “مدرنیسم و مدرنیست های رادیکال (شالوده شکن و پست مدرن)” و “شعرهای دوره اخیر تا آغاز دهه هشتاد”. وی خاطرنشان می کند: “… در شعر رمانتیسم ابتدا با زمینه های سنتی و تعزلی مواجه ایم. سپس با قالب نیمایی. اما شعر رمانتیک همچنان محتواگر و نیمه سنتی است نه فرم گرا… شعر اجتماعی به دو بخش رئالیستی و سمبولیستی تقسیم شده است. شعر اجتماعی از دهه بیست تا پایان دهه شصت شامل شعرها و شعارهای ایدئولوژیک ونیمه هنری و غیر هنری شاعران حزبی، چریکی و در پایان، مذهبی است. زبان و ساخت شعرهای سمبولیسم اجتماعی ایران، بنابر تاثیرپذیری آگاهانه و ناخودآگاه از اسطوره ها، دارای استعاره های روشن و تقابل های دوگانه است…. شعر مدرن دارای سمبول های مبهم است و به نوعی درمیان فرم و محتوای آن عینیت دیده می شود. شاعر، تجربه زبانی دارد. با همین رویکرد، زبان و ساختار اشعاری چند از شاعران بزرگ معاصر چون نیما، شاملو، فروغ و سهراب بررسی شده اند… مدرنیست های رادیکال با شعرهای نوشتاری و صوتی شنیداری و کنکریت پا را از مدرنیسم فراتر گذاشتند. آن گاه موج نو، بنا بر دهن کجی به شعر مدرن متعارف ایجاد شد و بر ابهام ها و پیچیدگی های شعر چنان افزود که مخاطبی چندان نداشت. در گزارش پنجم کتاب نمونه هایی از شعرهای اخیر تا آغاز دهه هشتاد با تحلیل مختصر، عرضه شده است. نگارنده در پایان تصریح می کند: “در نگاهی کلی به ادبیات معاصر، باید گفت که سنت گرایان از حمایت بیشتر عوام برخوردارند. و این، نشانه آن است که زبان و لایه معنایی آن در ایران تحول چندانی نیافته است…”.