رنج کشیدگان و خوارشدگان

کتاب حاضر بزرگ ترین اثر داستایوفسکی بوده و در بازگشت از سیبری نوشته شده است. مترجم درباره ی این اثر آورده است: «یکی از افتخارات دوران خدمت فرهنگی و مطبوعاتی من آن است که در سال 1327 برای نخستین بار با ترجمه ی “آزردگان” هم میهنان عزیزم را با یکی از فروزان ترین ستارگان آسمان ادبیات دنیا یعنی فئودور داستایوفسکی آشنا ساختم. با آنکه تا آن روز تنها عده ی معدودی از ایرانیان که به زبان های بیگانه آشنایی داشتند، آثار داستایوفسکی را مطالعه کرده بودند؛ کمتر فارسی زبانی بود که داستایوفسکی را درست شناخته و به افکار بلند و نبوغ حیرت انگیز او پی برده باشد و بسیار خرسندم که ایرانیان سخن سنج و گوهرشناس به محض انتشار آزردگان، نه تنها استقبال شایان توجهی نمودند، بلکه طوری به مطالعه ی سایر آثار داستایوفسکی راغب گردیدند که عده ای دیگر از مترجمان خوش ذوق بعد از من به ترجمه ی سایر آثار آن نویسنده ی بزرگ پرداختند.» در قسمتی از داستان می خوانیم: «راستی آلیوشا یک پسر دوست داشتنی بود. روحش هم چون روح فرشته پاک و صورتش زیبا و رفتارش بسیار مودبانه بود. در مدت کمی مهرش در دل ایخمنیف جای گرفت. شاهزاده ی جوان با آنکه بیستمین سال زندگانی را می پیمود، حرکات و رفتارش بسیار کودکانه بود و کسی نمی دانست چرا پدرش که وی را بسیار دوست می داشت، دل به فراق وی داده بود.» این کتاب را انتشارات «صفی علیشاه» منتشر کرده است.