اندیشه سیاسی

اثر حاضر، به کلام سیاسی شیعه از دوران تکوین و شکل گیری آن، تا عصر علامه حلی می پردازد. «کلام»، نه فقط یک علم یا شاخه ای از الهیات، که بن مایه و شالوده ای است که بنای نظام اندیشه و تمدنی در مقیاس تمدن اسلامی بر آن شکل گرفته است. از این نظرگاه، اهمیت کلام سیاسی مشخص می گردد. «کلام سیاسی» تجلی و تبیین نوعی هستی شناسی و جهان بینی است و حوزه و محدوده ی امر سیاسی و مشروعیت آن را تعیین می کند. حتی معنای «سیاست» در گرو پیوند آن با کلام و اصول عقائد است. در این محدوده ی فکری-معرفتی، انسان در درجه ی اول «مکلف» است و سیاست ورزی او هم چه بنا به ماهیت و چه با نظر به غایتش، جز در سایه ی «تکلیف» معنا و جایگاهی ندارد. در این سامان معرفتی، انسان، نه «حیوان سیاسی» که به نوعی، حیوان مکلف است. در جوامعی چون جامعه ی ما، که تمام خلل و فرج آن به نحوی از انحاء با دین و باورهای دینی در ارتباط است، کم توجهی به «کلام سیاسی» و به تبع آن غفلت از بررسی عمیق مبانی و جان مایه های اندیشه ی سیاسی-اجتماعی، محصولی جز سطحی نگری، ابتذال و سردرگمی فکری در پی نخواهد داشت.