کتاب تمایز میان امر سکولار و امر عرفی

کتاب حاضر، بسط و توسعۀ این ایدۀ محوری است که در برابر دین سیاسی که درصدد دولتی کردن و دستگاه مند کردن دین است، چارۀ کار، پناه بردن به دامان الهیات پروتستان یا قرائت های کاتولیسیستی از دین نیست که متضمن رانده شدن دین به ساحت خصوصی هستند؛ بلکه باید به امر عرفی که البته نباید آن را با امر سکولار خلط کرد، رجعت نمود. امر عرفی، عرصه ای زمانمند، مکانمند، تاریخ مند و زمینه محور است که می تواند مجرا و بستر مناسبی جهت تحقق دین مدنی و سیاست دینی باشد. در تلقی دین به مثابه امر عرفی، این جمعیت های جامعه هستند که به مثابه سوژه های خودآیین، دیالکتیکی میان سوژۀ فردی و سوژۀ جمعی برقرار می کنند و جامعۀ مردمان را جایگزین جامعۀ توده ای می کنند. در این قرائت کارناوالیستی، جامعه محور و زمینه محور از دین است که دولت کمتر حکومت می کند. این اعضای گونه گون و متکثر جامعه هستند که به عنوان چرخ های خود چرخ، از خود حقیقی و وجودی خویش مراقبت می کنند.