رامبراند، دومیه، چوبک

“با تأکید بر سه اثر مشهور دومیه، نقاش و کاریکاتوریست انقلابی فرانسه – «بازیکنان شطرنج»، «واگن درجه‌ی سه»، «قیام» – و سه اثر از رامبراند، نقاش بنام هلندی – پاس شبانه، درس تشریح دکتر تولپ، موعظه‌ی مسیح – و بازخوانی دیگری از رمان «تنگسیر صادق چوبک سعی شده است در راستای اهداف غایی این نوشتار که همانا تبیین جایگاه ادبیات داستانی ایران معاصر در همجواری و همگامی هنرهای تجسمی جهان و کشف روابط و پیوندهای ادبیات داستانی ایران معاصر با نقاشی اروپا در قرون ۱۷ و ۱۹ می‌باشد، گامی برداشته شود و با توجه به نتایج حاصل از آن می‌توان گفت، علاوه بر تفاوت‌های بسیار فرهنگی و هنری جوامع شرق و غرب، ازآنجاکه عوامل مشترک بسیار سیاسی، اقتصادی آن را رقم‌زده است، تأثیراتی بر سیر تحول مکاتب ادبی و هنری ازجمله رئالیسم داشته که یکسانی و اشتراک آن در مواردی قابل‌توجه است و دیگر این‌که همگامی ادبیات ایران معاصر با نقاشی قرون ۱۷ و ۱۹ اروپا فراتر از مرزهای جغرافیایی رخ‌داده است و همان‌گونه که شنیدن نوای شروه از دل قصه‌ی تنگسیر، نه تنها زندگی مردمان بندر بوشهر و تنگستان که انحنای بسیار خطوط زندگی ساحل‌نشینان هلند را تداعی می‌کند، به همان اندازه نیز طغیان و اعتراض در آثار دومیه و شاید بهتر است بگوییم هیجان بیش‌ازحد مردمان آثار او زندگی زارمحمد تنگستانی را یادآور می‌شود.”