کتاب شهرستان های ایرانشهر

“شهرستان های ایرانشهر” نام اثری است به قلم “تورج دریایی” که نوشته‌ای به “زبان فارسی میانه درباره تاریخ، حماسه و جغرافیای باستانی ایران” را ارائه کرده و “شهرام جلیلیان” آن را بازگردانی و ترجمه کرده است. “شهرستان های ایرانشهر” در واقع یک قطعه به زبان ادبی پهلوی است که در سده های پایانی امپراتوری ساسانی به نگارش درآمده است. نام نویسنده ایرانی این قطعه ناپدید شده اما این نسک، به تفصیل “شهرستان های ایرانشهر” را با ذکر تاریخ، مکان و اینکه چه کسی آنها را ساخته یا ویران کرده است، معرفی می‌کند. ایده کتاب “شهرستان های ایرانشهر” به قلم “تورج دریایی” از مفهوم ساسانی “ایرانشهر” نشأت می گیرد که در آغاز دوره اسلامی دانش بیشتری به آن افزوده شد. در نتیجه بین متون جغرافیایی اسلامی اولیه و نوشته‌های فارسی میانه، ارتباطی وجود دارد و این متون باید توسط مورخان و جغرافی‌دانان اسلامی مطالعه شده باشند. ترجمان نوشتار “شهرستان های ایرانشهر”، شامل 60 پاراگراف، که از فارسی میانه به فارسی امروزی ترجمه شده است. این نوشتار “شهرستان های ایرانشهر” را فهرست کرده و اطلاعاتی در مورد ساخت و ساز، محل ساخت، معماران یا تخریب کنندگان آنها ارائه می‌دهد.به دنبال متن و قسمت یادداشت‌ها، ترجمه واژه‌ها به همراه آوانویسی آنها نیز قید شده که با هدف سهولت خواندن کلمات برای این مجلد در نظر گرفته شده است. برای تشخیص هرچه بهتر، معنای کلمات براساس نوع آنها نظیر اسامی، قیود، افعال، صفات، حروف اضافه، ضمایر، اعداد و غیره نوشته شده است. در نهایت، در بخش کتابشناسی “شهرستان های ایرانشهر”، منابع مورد استفاده فهرست شده است. این نوع مطالعه‌ی متن، درک مطالب مربوط به “شهرستان های ایرانشهر” را برای خواننده آسان کرده و علاقه او را برانگیخته خواهد کرد.