صد سیاو چمانه

«صد سیاوچمانه» دربردارنده صد سروده به زبان کردی به همراه برگردان فارسی آن است. سیاوچمانه ترکیبی است از دو واژه‌ی «سیاو» به معنی سیاه و «چمان» به معنی چشم‌ها و به ترانه‌هایی گفته‌ می‌شود که در وصف سیاه چشمان سروده شده‌اند. برخی از پژوهش‌گران‌ بر این باورند که «چمان» همان «جامان» بوده که معنی جامه یا لباس را می‌دهد و سیاو‌چمانه را سیاه جامه‌گان معنی کرده و ترانه‌های سیاو‌چمانه را ترانه‌هایی می‌دانند که خوانندگان آن سیاه پوش‌اند و نیز ترانه‌هایی را که موبدان زرتشتی در مراسم آیینی می‌خواندند سیاوچمانه دانسته‌اند. سرچشمه‌ی سیاوچمانه بر‌می‌گردد به سرود‌های گاسه‌ها و یسنای اوستا. گاسه‌ها و یسنا سرود جشن و شادی بودند و در آن‌ها طبیعت ستایش شده‌است. سوز و شادی، راز و نیاز و مناجات اهورامزدا، دربرگیرنده‌ی این دو سرود اوستایی است که در وزن هجایی سروده شده‌اند. با کمی تأمل و مقایسه‌ی متون کهن مشاهده می‌شود که برخی از ویژگی‌ها و نیز فرم و ساختار سرودهای گاسه‌ها و یسنا در سیاوچمانه‌ها رعایت شده‌است. سیاوچمانه از معدود ترانه‌های عامیانه‌ی کردی است که هنوز مورد توجه مردم هورامان است و به آن عشق می‌ورزند و با طلوع و غروب خورشید بر بلندای کوهستان زمزمه‌اش می‌کنند. امروز سیاوچمانه خوانان زیادی‌ به این نوع ترانه‌ی کردی آواز می‌خوانند و در حفظ و بقای آن می‌کوشند.