کتاب مادیان هزار دادستان

“مادیان هزار دادستان” اثر “فرخ مرد بهرامان” اثری است کهن که درباره زمان نگارش آن نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که این کتاب در زمان خسرو پرویز نوشته شده است، در حالی که برخی دیگر معتقدند که در قرن نهم هجری نوشته شده است که به نظر می رسد این مورد نادرست است. با ارجاع به اطلاعات داخل متن “مادیان هزار دادستان” و اصطلاحات به کار رفته در آن، به نظر می‌آید که این سند مربوط به دوره‌ی یزدگرد سوم است. “مادیان هزار دادستان” در سال 1006 یزدگردی معادل با سال 1047 قمری بازنویسی شد و با کشف 20 برگ دیگر و اضافه شدن به آن، در سال 1912 منتشر شد.پژوهشگران عدیده‌ای دست به ترجمه‌ و تحقیق پیرامون این متن کرده‌اند که از جمله‌ی آنها می‌توان به “گلسار”، حقوقدان زرتشتی”، “آناهید پریخانیان” که متن را به زبان روسی و سپس به انگلیسی بازگرداند و “ماری مارسوخ” اشاره کرد.”مادیان هزار دادستان” تنها منبع مهم برای درک کلمات کلیدی و ادبیات اولیه‌ی شرعی ارمنی است و می توان از آن برای نوشتن سه گانه کلمات کلیدی شرعی، اصطلاحات و کلمات فلسفی و زبان قانونی و حقوقی بهره برد.مطالبی که از این کتاب به دست آمده است همچنین شامل اسامی قاضیان، بنیادهای خیریه، آتشکده ها و داده‌های جغرافیایی منطقه فارس است که می‌توان از آنها برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جغرافیای تاریخی منطقه استفاده کرد.شاهکارهایی نظیر “مادیان هزار دادستان” اثر “فرخ مرد بهرامان” منشاء باستانی دارند و نشان می‌دهند که چگونه امپراتوری وسیعی مانند هخامنشیان یا ساسانیان بر نواحی متعددی با قومیت‌ها و زبان‌های مختلف فرمانروایی کرده است. این کتاب یک نقطه شروع عالی برای آشنایی با تاریخ حقوقی ایران است.