کتاب مرقع صد رنگ

میرزا عبدالقادر بیدل شاعر بزرگ زبان فارسی (۱۰۵۴ _ ۱۱۳۳ ق) علاوه بر قالب غزل، که قالب محبوب و اصلی کار اوست، در قالب رباعی نیز آثار قابل توجهی دارد. او نزدیک به ۴۰۰۰ رباعی دارد و این رباعیات در جامعۀ‌ ادبی ایران کمتر شناخته شده است. البته رباعیات او یکدست نیست و پست و بلند دارد و همین، گزینشی از میان این دیوان قطور رباعی را ضروری می‌سازد. در کنار این، پیچیدگی‌ها و دشواری‌های شعر بیدل هرچند در رباعی کمتر از غزل است، شرح‌ها و توضیح‌هایی بر آن‌ها را نیز می‌طلبد. این دو کار در کتاب «مرقع صد رنگ»‌ در حد اقتضای حجم این کتاب توأما صورت گرفته است، یعنی یکصد رباعی بهتر بیدل به انتخاب گردآورنده، با شرح‌هایی کوتاه همراه شده و «مرقع صدرنگ» را تشکیل داده است. کتاب با مقدمه‌ای از گردآورنده نیز همراه شده است، که در بخشی از آن می‌خوانیم: «رباعیات بیدل تنوع محتوایی چشمگیری دارد و در اینجا تناسب بیشتری میان مضامین و مفاهیم گوناگون برقرار شده است. شاید بتوان گفت که این دیوان از آثار دیگر رباعی ‌سرایان هم رنگین ‌تر است، چون دست کم ده نوع رباعی در آن می ‌توان یافت: رباعیات عاشقانه، رباعیات عارفانه، رباعیات فلسفی و متأملانه، رباعیات اجتماعی و سیاسی، رباعیات تربیتی و اخلاقی، رباعیات اعتقادی و مذهبی، رباعیات متضمن مباحث ادبی، رباعیات هجو و هزل، رباعیات مناسبتی، خیر مقدم ‌ها، قید واقعه و ماده تاریخ، رباعیات تفننی (بی ‌نقطه، منقوطه و امثال آن).»