کتاب مواجهه با شهر (جلد اول)

شهرنشینی و شهرسازی در ایران از قدمتی کهن برخوردارند. شهر در این سرزمین مبدأ خود را نه در زمان تاریخی، که در زمان اسطوره ای می جوید و همان قدر که در تاریخ و اسناد تاریخی ردّ و نشانی از خود باقی گذاشته، در روایت های اسطوره ای و حماسی نیز زنده است. کتاب حاضر، اما، کتاب سرآغازها نیست؛ کتاب دنباله ها و پیامدهاست، کتاب شهر معاصر است، با یادآوری این که هر معاصری گذشته ای دارد و هر تاریخ معاصری دست آخر فصلی تازه در یک پیوستار تاریخی کهن تر است. این کتاب به دیدار شهر معاصر می رود، درست در لحظه ی تولد رشته ای در ایران که موضوع مطالعه ی آن شهر است. «شهرسازی» به عنوان یک رشته ی دانشگاهی در ابتدای دهه ی چهل متولد می شود، در زمانی که شهر بیش از هر زمان دیگری در تاریخ این سرزمین، تغییر و دگردیسی را از سر می گذراند. گسترش روزافزون مرزهای فیزیکی شهر، دگردیسی مناسبات کهن اجتماعی و سربرآوردن مفاهیم نو و عادات تازه ی شهری، تغییر شتابان ترکیب جمعیتی، تأسیس نهاد های مدیریتی و اجرایی جدید، و دگرگونی در شیوه های سکونت و کار و فراغت، همگی بخشی از روایت تغییر و دگردیسی شهر معاصر هستند.کتاب حاضر می کوشد این تغییرات را از دریچه ی نگاه و فهم کسانی ببیند که به فراخور رشته یا حرفه ی خود شاهد بی واسطه ی این تغییرات بوده اند و حتی، کم یا زیاد، سهمی در آن داشته اند. کتاب در بیست و سه فصل به سراغ اندیشمندان و صاحب نظرانی می رود که از منظر رشته ی شهرسازی، یا کلی تر، دانش شهرسازی با این شهر در حال پوست اندازی مواجه شده اند و به توصیف، تبیین، نقد، یا برنامه ریزی و طراحی آن پرداخته اند. در کنار تغییرات ملموس شهر، ردیابی مسیر آموزش رشته ی شهرسازی در ایران نیز از اهداف مهم این کتاب است. متأسفانه آرشیو قابل اعتنایی از روزهای آغازین آموزش شهرسازی در ایران در دسترس نیست. کتاب حاضر کوشیده است تا این خلأ را به کمک موسسین این رشته که نخستین و بی واسطه ترین راویانش هستند، پر کند. این کتاب در جلد اول خود از روزهای تولد رشته ی شهرسازی و حتی اندکی پیش از آن آغاز می کند و تا وقوع انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ و بسته شدن دانشگاه ها ادامه می دهد. تاریخ آموزش شهرسازی و صد البته تاریخ تحولات شهر از آن تاریخ به بعد، حکایتی تازه و فصلی نو است که در جلد دوم این کتاب پی گرفته خواهد شد.