کتاب چشم اندازهای آرمانشهر درشعر فارسی

آرمان شهر، جامعه‌ای است که در آن همۀ امور بر وفق مراد باشد؛ جامعه‌ای که در آن نه خبری از ظلم و تبعیض، نه اثری ازجنگ و ستیز و نه ردپایی از جهل و قهر و مرض یافته شود. جامعه‌ای که افرادش به کمال علمی و عملی رسیده و از هوا و هوس رسته باشند و در یک جمله، جامعه‌ای خیالی که افراد آن در شرایط کامل زندگی می‌کنند و خیر و سعادت بر آن حکومت مطلق دارد. چنین حکومت فرضی را در زبان لاتین اتوپیا، و در زبان و ادبیات عرب، مدینۀ فاضله و در فرهنگ فارسی، آرمان‌شهر نام نهاده‌اند. کتاب حاضر، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد نگارنده بوده که به دو بخش اصلی تقسیم شده است. در بخش اول به افلاطون، به منزلۀ اولین نظریه‌پرداز آرمان‌شهر، و اندیشۀ وی دربارۀ مدینۀ فاضله پرداخته شده و پس از آن سیاست از نظر ارسطو بررسی گردیده است. سپس حکومت‌های آرمانی و اعصار زرین در ایران و در دورۀ اساطیری و تاریخی به بحث گذاشته شده و در ادامه مدینۀ فاضله در آثار حکما و فلاسفۀ معروف ایرانی بررسی گردیده است. فصلی نیز به بررسی آثاری اختصاص یافته که بر اساس تفکر آرمانی در داخل و خارج ایران به وجود آمده‌اند. در این فصل بسیاری از کتب داخلی و خارجی با محوریت آرمان‌شهر معرفی شده است. در فصل بعد نیز کسانی که در اساطیر و تاریخ، اقدام به ساختن بهشت‌های این جهانی (مدینۀ فاضله) کرده‌اند معرفی شده‌اند. در فصل پایانی این بخش، حکومت موعود جهانی، به منزلۀ نمونۀ اعلای حکومت آرمانی، در ادیان مختلف ارزیابی شده است. در بخش دوم رسالۀ آثار چهار شاعر یعنی نظامی، عطار، سعدی، و جامی بررسی و به آرمان‌شهر مد نظر آنها در تطابق با آرمان‌شهرهای مد نظر افلاطون و فارابی دو نظریه‌پرداز غیرایرانی و ایرانی اتوپیا اشاره شده است؛ ضمن آن که ویژگی‌های اشتراک و افتراق آرمان‌شهر مد نظر شعرا و افلاطون و فارابی بیان شده است.