کتاب گزیده مقالات پلخانف در فلسفه ی اجتماعی

انسان اجتماعی محصول تکامل طولانی جانورشناختی است. تاریخ فرهنگی او تنها هنگامی آغاز میشود که دیگر با تصاحب مواهب رایگان طبیعت ارضاء نشده و خود به تولید مواد مصرفی مورد نیاز آغاز میکند وسعت و سرشت آن تولید در هر زمان حاضر و با وضعیت نیروهای مولد تعیین میگردد نخستین انگیزهی تکامل نیروهای مولد را خود طبیعت یعنی محیط اجتماعی انسان فراهم می کند اهمیت روزافزون تولید در زندگی انسان اجتماعی با اهمیت روزافزون محیط اجتماعی برای تکامل نیروهای مولد همراه است انسانها برای اینکه تولید کنند ناگزیر روابط معینی با طبیعت برقرار میسازند اما این کافی نیست فرآیند اجتماعی تولید مستلزم روابط متقابل معینی در میان خود تولیدکنندگان نیز هست. در هر دوره ی معین، این روابط متقابل در میان تولیدکنندگان را وضعیت نیروهای مولد تعیین می کند هر پله ی تاریخی جدید در تکامل نیروهای مولد انقلابی در روابط متقابل میان تولیدکنندگان و درعین حال در سرتاسر نظام اجتماعی فراهم می آورد.