کتاب نامه ای در باب تساهل

به نظر جان لاک برای آن که اعمال مومنان مقبول درگاه خداوند افتد می بایست همه ی آن اعمال از سر عشق، خلوص و ارادت قلبی انجام پذیرد و تنها در این صورت است که انجام فرایض مذهبی موجبات فلاح و رستگاری آدمیان را فراهم می سازد. بنابراین، هرگونه اقدامی از سوی آدمیان که منجر به تحمیل صورت خاصی از عقیده یا اعمال مذهبی گردد، در واقع اخلالی است در عنصر خلوص و صمیمیت باورهای مذهبی انسان ها، خلوص و صمیمیتی که رکن رکین قبولی اعمال آدمیان است. هیچ کس نمی تواند و حق ندارد ادعا کند که مسئولیت عقیدتی دیگران برعهده ی اوست. جان لاک، در این کتاب، برای برخورداری از تساهل دو شرط اساسی را لازم می داد: شرط اول این که وابستگی های مذهبی با تعلقات سیاسی که منجر به ساقط نمودن دولت یا حکومت می گردد توأم نشود. بنابراین، آن فرقه های مذهبی که تعلقات دینی آنان منافع ملی یک حکومت را به گونه ای به مخاطره می اندازد که امکان غلبه ی بیگانگان را فراهم می سازد، مشمول عمل متساهلانه قرار نمی گیرند. شرط دوم این که برخورداری از تساهل فقط از آن موحدان است. استفاده از امکان تساهل به ملحدان تسری نمی یابد.