کتاب ارتباطات سلامت در قرن 21

ارتباطات سلامت حوزه‌ای جدید و در حال تحول است که دو مقولۀ ارتباطات و سلامت را به‌ هم مرتبط ساخته و از دل آن رویکردی چندوجهی و میان‌رشته‌ای به‌وجود آورده است. این حوزه عرصه‌های متعددی ازجمله آموزش، سلامت، سواد سلامت، ارتباطات اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی، بازاریابی اجتماعی، روان‌شناسی اجتماعی، مردم‌شناسی، و جامعه‌شناسی ارتباطات را دربر می‌گیرد و به این لحاظ اکنون به حوزه‌های عملی و فعالیت‌های مختلف ارتباطی ازجمله ارتباطات انسانی، ارتباطات میان‌فرهنگی، روابط عمومی، افکار عمومی، بسیج اجتماعی، و ارتباطات حرفه‌ای مربوط می‌شود. در واقع برخورداری از یک زمینۀ سلامت همگانی مستلزم وجوه ارتباطات موثر و کارآمد در تمامی سطوح و مدل‌های زیست‌محیطی است. در این میان، ارتباطات درون‌فردی، بین فردی، گروهی، سازمانی، و اجتماعی حائز اهمیت‌های فراوان هستند. به این ترتیب، ارتباطات سلامت، در مقیاسی وسیع، عرصه‌های اجتماعی زندگی شهروندی و نهادهای آموزشی و فرهنگی حوزۀ اشتغال و نظایر آن‌ها را پوشش می‌دهد. با این تعاریف می‌توان ارتباطات سلامت را حوزۀ نوینی دانست که تمرکز خود را بر نقش قدرتمندی نهاده است که ارتباطات انسانی و رسانه‌ای‌ در ارائۀ مراقبت‌های بهداشتی و ارتقای سطح سلامت ایفا می‌کنند. در سطح فردی، ارتباطات سلامت می‌تواند آگاهی فرد را از خطرات سلامت افزایش دهد و محرک‌های ترغیب‌کننده و مهارت‌های مورد لزوم را برای کاهش این خطرات فراهم کند. هم‌چنین ارتباطات سلامت این قابلیت را دارد که پشتیبانی و مساعدت کسانی را که در شرایط مشابه هستند دریافت کند و باورهای آنان را تحت تأثیر قرار دهد. در سطح اجتماعی نیز، ارتباطات سلامت می‌تواند در جهت اصلاح برنامه‌های جمعی، در حمایت از سیاست‌ها و برنامه‌های سلامت، افزایش تغییرات مثبت در محیط اجتماعی، اقتصادی، و فیزیکی جامعه، بهبود کیفیت ارائۀ خدمات درمانی، سرویس‌های مراقبت‌های بهداشتی، سلامت جمعی، و درنهایت تشویق به رعایت هنجارهای اجتماعی، که برای بهبود کیفیت زندگی و سلامت جامعه مفید هستند، به‌کار گرفته شود. بنابراین، ارتباطات سلامت ظرفیت مشارکت در همۀ جنبه‌های پیش‌گیری و کنترل بیماری‌ها و نیز ارتقای سلامت فردی و اجتماعی را دارد و به این اعتبار می‌توان آن را در حوزه‌های عملی به‌کار برد. برخی از این حوزه‌ها عبارت‌اند از: • برقراری ارتباط موثر میان بیماران با پزشکان و متخصصان بهداشت و سلامت؛ • ارائۀ اطلاعات سلامت‌مدار به مخاطبان؛ • ترغیب افراد به پذیرش توصیه‌های بالینی؛ • انتشار اطلاعات درموردتهدیدکننده‌های سلامت در مقیاس‌های جمعی و فردی (ارتباطات مخاطره)؛ • طراحی و ارائۀ پیام‌های سلامت جمعی؛ • ترویج سلامت در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی در سطح کلان؛ • آموزش مخاطبان در زمینۀ دست‌یابی به سیستم‌های مراقبت سلامت و بهداشت عمومی؛ • گسترش کاربرد سلامت از راه دور. به این ترتیب، ارتباطات سلامت حوزه‌ای مسئله‌محور است که بر شناسایی، بررسی، و ارائۀ راهکارهای عملی برای حل معضلات و ارتقای سطح سلامت تمرکز دارد. درحقیقت فرایندهای ارتباطات سلامت با تمرکز بر مسئله و پرسش آغاز می‌شوند و چشم‌انداز آن ارائۀ راه‌حل و رفع موانع موجود بر سر راه دست‌یابی آحاد جامعه به سلامت تن و روان است.