کتاب اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی

کتاب اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی تعدادی یادداشت کوتاه و گاه بلند ازاحمد سیف است. زبان این نوشته‌ها به عمد «آکادمیک» نیست. نویسنده در این نوشته‌ها، بدون اینکه خود را مؤظف به دنباله‌روی از دیدگاه خاصی کرده باشد، کوشیده‌ برداشت‌هایش را از اقتصاد توسعه با علاقه‌مندان به این مبحث درمیان بگذارد. در حد امکان، سعی کرده نسخه‌ای نپیچد و بر این نیز اصرار دارد که به اصطلاح حرف‌های گنده نزند.

در گذشته‌ای نه چندان دور برسرعلم بودن یا نبودن اقتصاد در میان بعضی از اقتصاددانان بگومگوهای اینترنتی درگرفته است. پاسخ به این سؤال که آیا اقتصاد علم است یا نه، بستگی دارد به اینکه علم را چگونه تعریف کنیم. اگر منظور از «علم‌بودن» این است که این «علم» قواعدی دارد که در همه جا مستقل از تاریخ و جغرافیا و فرهنگ و سیاست، مذهب و نهادها، یک جور جواب می‌دهد و این جواب‌ها را هم می‌شود از لای کتاب‌های درسی بیرون کشید، با چنین نگرشی نمی‌شود همراه شد. اگر این چنین می‌بود، شاید غمی نبود و از آن مهم‌تر، ادارهٔ دنیا بسی ساده‌تر از آنی بود که هست. دریغا که دنیای بیرونی این‌گونه نیست. حتی دانستن مبانی اقتصاد یک چیز است و توانایی و مهارت در به‌کاربردن اجزا و اصول و مقدّمات آن برای افزایش رفاه مردم در جوامع گوناگون یک چیز دیگر. با وجود همهٔ اختلاف‌نظرها، در مرکز اقتصاد، همان‌گونه که در مرکز بسیاری از امور دیگر، انسان قرار دارد. برآوردن نیازهای او و اینکه برآوردن یا کوشش برای برآوردن این نیازها با استفاده از چه سازوکارهایی انجام می‌گیرد فرع قضیه است. محک اصلی و اساسی مقبولیت اقتصاد، سیاست و فرهنگ، میزان برآوردن نیازهای گوناگون انسانی در هر دورهٔ تاریخی و در هر محدودهٔ جغرافیایی است.