کتاب جهان و زبان در اندیشه ویتگنشتاین

شمار نوشته­ هایی که به شرح دیدگاه ویتگنشتاین در باب «زبان» پرداخته­ اند بسیار است، اما آنچه در این نوشته­ ها مغفول مانده، چرایی پرداختن ویتگنشتاین به زبان است. طرح این پرسش مهمل به نظر می­رسد زیرا نسبت تفکر ویتگنشتاین با زبان به امری بدیهی و واضح تبدیل شده است. موضوع اصلی کتاب جهان و زبان در اندیشه ی ویتگنشتاین تجربه ی بنیادینی است که ویتگنشتاین را فیلسوف و او را ملزم به پرداختن به پرسش زبان می­کند. این تجربه در فصل اول با عنوان «آغاز ویتگنشتاین، یک تجربه ی بنیادین بر اساس کتاب «تراکتاتوس» چنین صورت­بندی می شود: «من و جهان و زندگی یکی هستیم. گزاره­ها تصویری از جهان­اند و مجموع آن­ها زبان را تشکیل می­دهد. وجود جهان رازآمیز است و امر رازآمیز را نمی­توان گفت و باید درباره ی آن سکوت کرد، اما می­توان آن را نشان داد.» در فصل دوم برای شرح روشن­تر تجربه ی مذکور به تحلیل یادداشت­ های ویتگنشتاین بین سال­ های 1914 تا 1917 و نحوه ی تحول پرسش او پرداخته می­شود. نزد ویتگنشتاین وجود جهان از منظر ابدیت حیرت­ انگیز است و این حیرت از مرزهای زبان می­گذرد: «در زبان، بیان درست معجزه ی وجود جهان -هرچند این خود گزاره­ای در زبان نیست- وجود خود زبان است.» این عبارت شاید غریب ترین و دشوارفهم­ترین عبارت در کل نوشته­ های ویتگنشتاین باشد. در فصل سوم با عنوان «وجود زبان، زبان وجود» پس از شرح «خطابه ی اخلاق» ویتگنشتاین و یافتن پیوند تجربه ی حیرت با زبان مندی انسان، دیدگاه­ های ویتگنشتاین درباره ی زندگی، علم، دین و اخلاق بر اساس همین تجربه به­عنوان سرچشمه ی تفکر فلسفی ویتگنشتاین توضیح داده می­شود. ویتگنشتاین با حیرت به جهان می­نگرد، پس او را باید با حیرت خواند.