کتاب خاطرات و اسناد سپهبد حاجعلی رزم آرا

“سپهبد حاجعلی رزم آرا “که از سال های پایانی دوره قاجار و به ویژه در خلال تشکیل ارتش نوین ایران در سال های نخست دهه 1300شمسی تا توسعه اقتدار و گستره سازمانی آن در دو دهه بعد به صورتی پیوسته درگیر خدمات نظامی بود، با پیش آمد یک دوره کوتاه بر کناری و خانه نشینی در سال 1324ش، فرصتی به دست آورد تا پیش از درگیری مجدد در مجموعه ای از دیگر خدمات نظامی و فعالیت های سیاسی به ثبت گوشه هایی از سرگذشت خود اقدام کند .در این کتاب علاوه بر این خاطرات، مجموعه ای از اسناد و تصاویر مربوط درج گردیده است.این خاطرات پس از یادداشت محمد خان رزم آرا پدر صاحب خاطرات در معرفی خانواده و شرح حال خود، به توضیح زندگانی و مراحل خدمات نظامی حاجعلی رزم آرا از سال های پایانی دوره قاجار به بعد اختصاص دارد .بدین ترتیب که پس از اشاره ای به دوران تحصیل ابتدایی و یک دوره آموزش در مدرسه نظام مشیرالدوله، از ایام خدمت در بریگاد مرکزی و پیش آمد کودتای 1299ش سخن به میان می آورد و از چگونگی تشکیل قشون متحدالشکل در سال های بعد، یاد می شود .در این سال ها، بخش اصلی خدمات نظامی رزم آرا در صفحات غربی کشور لرستان و کرمانشاه آغاز می شود که زمینه ساز ترقی های بعدی وی بود .و به دنبال این تحولات، انتقال به دانشگاه جنگ و دوره ای از خدمات آموزشی سر آغاز بخش بعدی این خاطرات است که در ادامه با شرحی از مجموعه تلاش های او برای بازسازی ارتش در مراحل بعدی توام می شود .با دعوت مجدد از رزم آرا برای خدمت در ارتش در اواخر بهار سال 1325که به دوره فراغت و خانه نشینی وی نیز خاتمه داد، ثبت خاطرات نیز متوقف می شود .برای تمام شدن بحث، فصلی نیز تحت عنوان “در راه سیاست ” در اشاره به پاره ای از مراحل مهم سرگذشت بعدی سپهبد رزم آرا، تدوین و ضمیمه کتاب شده است .این خاطرات به چهار بخش “نظام قدیم”، “صفحات غربی”، “دانشگاه جنگ “و “بعد از شهریور “1320تقسیم شده ;و با یک پیش درآمد مقدمه گونه بر هر بخش در توضیح ویژگی های آنها همراه شده است .یادداشت هایی از ایام تحصیل در مدارس نظامی فرانسه، تحت عنوان “خاطرات سفر به اروپا ” و مجموعه ای از اسناد و عکس ها، ضمیمه کتاب شده است .