کتاب محاکم شرع

محاکم شرع کتابی منتشر نشده از استاد تاریخ‌نگار مرحوم علی ابوالحسنی منذر است و با مقدمه‌ای از آیت‌الله علیدوست آغاز می‌شود.

کتاب محاکم شرع پژوهش جدیدی را درباره قضاوت و دادگاه‌های ایران از دوره قاجار تا پهلوی اول ارائه می‌دهد و بر اساس فقه شیعه به بررسی ماهیت و سرنوشت دادگاه‌های شرعی می‌پردازد.

محاکم شرع

کتاب محاکم شرع تلاش کرده تا با بررسی ماهیت دادگاه‌های شرعی از زمان قاجار تا پهلوی اول به وسیله اسناد و مدارک موثق، دستاوردهای تاریخی و عملکرد برجسته فقهای را به طور دقیق و عمیق به خواننده ارائه کند و از طرف دیگر نتیجه حاصل از آن را به عنوان الگویی برای دادگاه‌های قضایی کنونی پیشنهاد می‌دهد.

در بخش آخر کتاب محاکم شرع به مباحث چالش‌برانگیزتر در مورد مبانی نظری فقه و کارکرد اجتهاد می‌پردازد که همین امر سبب جذابیت بیشتر کتاب شده است.

از جمله این مباحث می‌توان به بحث جنجالی «نظام اقتصادی اسلام» و بحث در مورد نظام‌های دینی و نقد بیانیه‌های برخی از متفکران معاصر مانند دکتر سروش و دکتر کدیور درباره فقه و فقهای بزرگ را نیز بررسی می‌کند.

این کتاب دارای 5 فصل هست که عبارت‌اند از:

• نفوذ عمیق و چشمگیر روحانیت، پیش از مشروطه
• حدود قدرت مطلقه شاه، پیش از مشروطه
• محاکم عرف و محاکم شرع
• محاکم شرع کارنامه درخشان
• ماجراهای تاریخی شگفت از تقوا، فراست و شفقت قضایى

به منظور بررسی مباحث کتاب در قالب یک نظریه متفاوت، بخش «تاریخ‌شناسی، ماهیت‌شناسی و رویکردشناسی دادگاه‌های شرعی» به یادداشت‌های استاد منذر اضافه شده است.