کتاب مقامات ژنده پیل

کتاب «مقامات ژنده پیل» تالیف پر ارج و مفیدی در باب زندگانی و افکار عارف بلند پایه شیخ احمد جام ملقب و مشهور به ژنده پیل است که در قرن پنجم و ششم هجری می‌زیسته و در دهی که ظاهرا همان تربت جام کنونی است عمری را در ارشاد خلق و تعلیم شاگردان و تالیف کتب به سرآورده است. این کتاب ماخذ صحیح و مفصل اطلاع ما از احوال و آثار شیخ است که به قلم محمد غزنوی یکی از شاگردان ممتاز شیخ نگارش یافته و مقداری از روایات آن از زبان خود شیخ احمد نقل گردیده است. چاپ این کتاب نخستین قدمی است اساسی که برای شناساندن شیخ جام و آوردن او به میدان بحث و تحقیق برداشته می‌شود. کتاب مقامات از جهت زبان و تاریخ ادبیات فارسی نیز اهمیتی فراوان دارد؛ چه نزدیک به هشتصد سال از تالیف آن می‌گذرد و باید در آثار کهن نثر فارسی به شمار آید. از دیگر فواید مهم این کتاب بهره‌هایی است که برای روشن ساخت یا تکمیل جغرافیای تاریخی خراسان از آن می‌توان برد، زیرا اسامی دیه‌ها و آبادی‌ها و شهرهای کوچک در این کتاب به نسبت فراوان است.