کتاب گزارش شطرنج و نهش نیو، اردشیر

گزارش شطرنج و نهش نیو. اردشیر، یک متن فارسی میانه دربارۀ داستان پیدایش بازی‌های شطرنج و نرد در دورۀ شهریاری خسرو انوشه روان، پادشاه بزرگ، دادگر و خردمند ساسانیان است. در دورۀ ساسانیان، مجموعه‌ای از نامه‌نگاری‌ها بین دربار ایران و هند دربارۀ این که کدام شاهنشاهی و مردمان و سنت‌های آن، برتر و شکوهمندترند، مبادله می‌شده است. گزارش شطرنج و نهش نیو. اردشیر، می‌گوید که هندی‌ها برای نمایاندن هوشمندی و خردمندی مردمان سرزمین خویش، بازی شطرنج را به وجود آوردند و پیمان بستند که ایرانیان نمی‌توانند مفهوم و منطق این بازی را دریابند. وزرگمهر، فرزانۀ ایرانی، نه تنها راز و معمای بازی شطرنج را گشود، که همچنین بازی نرد. اردشیر را به وجود آورد و برای مبارزه‌طلبی آن را به دربار هند فرستاد. پادشاه هند و خردمندان هندی نتوانستند منطق و مفهوم بازی نرد را بفهمند، و از این‌رو، ایرانیان در این رویارویی با هندی‌ها پیروز شدند و همچون گذشته از آنها باج ستاندند. این داستان می‌کوشد به خوانندگان بفهماند که پادشاه ایرانیان از همۀ دیگر پادشاهان بزرگ‌تر است، و ایران هم بزرگ‌تر از همۀ سرزمین‌هاست و البته وزرگمهر بزرگ‌ترین فرزانۀ ایرانی، خردمندتر از همۀ دانایان جهان است.