کتاب حافظ سعد و دربار بایسنغر سلطان

درباره کتاب:

حافظ سعد و دربار بایسنغر سلطان: کتاب حافظ سعد و دربار بایسنغر سلطان پژوهشی ارزشمند درباره نسخه‌های خطی و تاریخ کتابت در دوره تیموری است که به طور خاص بر فعالیت‌های هنری و ادبی در دربار بایسنغر سلطان تمرکز دارد. بایسنغر، شاهزاده تیموری، یکی از بزرگ‌ترین حامیان هنر و ادب ایران در سده نهم هجری قمری بود که با تأسیس کتابخانه و کارگاه کتابت خود در هرات، نقش مهمی در گسترش و شکوفایی نسخه‌پردازی ایرانی ایفا کرد.

این اثر، با معرفی نسخه‌ای مغفول از کتابخانه ینی جامع استانبول، به بررسی هویت کاتب آن، «سعد مشهدی»، می‌پردازد. این نسخه شامل دو متن «کنوز الودیعه من رموز الذریعه إلى مکام الشریعه» و ترجمه «الفرج بعد الشده و الضیقه» است که در سال ۸۳۳ قمری در هرات کتابت شده و تاکنون مورد پژوهش قرار نگرفته بود. مؤلف با بهره‌گیری از اسناد و شواهد هنری، تاریخی و ادبی تلاش می‌کند تا از رمز و راز هویت این کاتب پرده بردارد و پیوندهای او را با شاعری هم‌عصر به نام «حافظ سعد» روشن کند.

کتاب علاوه بر بررسی نسخه‌شناسی، به بازتاب‌های فرهنگی و ادبی دوران تیموری در هنر کتاب‌آرایی می‌پردازد. تیموریان، به‌ویژه بایسنغر سلطان، نقش بسزایی در گسترش هنر کتابت داشتند. حمایت آن‌ها از هنرمندان، خوشنویسان و نگارگران موجب خلق شاهکارهایی شد که هنوز هم در زمره نفیس‌ترین نسخه‌های خطی ایرانی قرار دارند. در این میان، رقابت میان شاهزادگان تیموری برای جذب هنرمندان و تأسیس کتابخانه‌های سلطنتی به اوج خود رسید و هرات به مرکز اصلی این فعالیت‌های فرهنگی بدل شد. کتابخانه بایسنغر سلطان، که در باغ سفید هرات تأسیس شد، یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی آن دوره بود که زیر نظر جعفر تبریزی، خوشنویس برجسته، به تولید نسخ خطی ارزشمند می‌پرداخت.