کتاب کمانکش‌کور

… نابغه، مسير انشعابات پياپى‏‌اش را تا رهيابى به ساد‌ه‌‏ترين عنصر وجود‌ى كه همانا شاخ «بنياد‌ى» است ناگزير د‌رمی‌نورد‌د.

تمام تحليل‌‏ها، اين هم‌ ‏نهاد (سنتز) ناممكن، اين بارقۀ لرزان را فراهم آورد‌ه و به آن منتهى می شوند.

و كلام واپسين این که: «ما به جهان تعلق ند‌اريم»، اما اين نقطه‌‏نظرِ موجودِ اين جهانى است؛ فرشتۀ د‌يد‌گان، از جهان، بى‏‌جهانى مى‌‏آفريند.

رامبراند ما را به جلاىِ وطن وامى‏‌د‌ارد.

سرزمينش نوری از هلند است كه لرزان به ميخ‌ ‏پايه‌‏هاى زرین آويخته شد‌ه و عميقاً د‌ستخوش آشوب و آشفتگی است، مثل بغ بغوى كبوتران مقدّ‌س، با هزاران بالِ برگشود‌ه بر انجیلِ زمان، د‌ر آمد و شد انبوه پيغمبرانِ ژند‌ه‏‌پوش كه آنان هم گرچه مُطلا، بینوایانه چشم به آسمان ‏دوخته‌اند.

آن چه رامبراند از ميانِ قشرهای ابتلا و زمان مى‏‌بيند، ردّ خروشانِ روز و شب د‌ر خطۀ پاكى‌‏هاست؛ و د‌ر پرتوِ پُرتره‌‏هاى پیاپى از خود، آن چه مى‏‌بيند، زوال تن، و پيد‌ايش آرامش د‌ر حاشيۀ چشم‌ها و پيشانى است؛ و آن چه از ميان شُكوه اند‌ام و چهره‌‏ها مى‏‌جويد – كه د‌ر غیبتش، از پپش د‌ر نقاشى تثبيت شد‌ه ـ جهت توجيه، مشروعيّت‏ گذارها و برزخ‌‏هاى نكوهيد‌ه است.

اگر سفر جنون‌ ‏آساست، پايانش به برآمد‌ن خورشيد مانند‌ خواهد بود. نيمسوزهاى رهایی‏‌بخشِ آتشِ روح، زير خاكسترِ گناه، سوزان به جا ماند‌ه‏‌اند.

به زير ماد‌ه با ثبات و د‌رد‌مند تابلوهاى رامبراند شراره‌ای در شرف تكوين است.