کتاب‌جم
بهترین کتاب های هاروکی موراکامی
اگر به دنبال داستان‌هایی هستید که مسائل دنیایی مثل تنهایی، شادی و هویت را به ماجراهای عجیب و غریب و اغلب مرموز تبدیل کند، کتاب‌های موراکامی بهترین نمونه‌ها هستند. آثار موراکامی اگرچه به شدت تحت‌تاثیر ادبیات غرب قرار گرفته است (تحت تاثیر آثار افرادی مثل فرانتس کافکا و ریموند چندلر)، اما باز هم به صراحت منعکس‌کنندۀ فرهنگ ژاپنی است و شاید به همین دلیل داستان‌های او بسیار منحصر به فرد هستند.
حتی یکی از کتاب‌های موراکامی هم معمولی نیست و بی‌قاعدگی آن‌ها برخی اوقات مخاطب را مجبور میکند تا آثار را چندین بار بخواند تا بتواند پی به ارزش آن بپرد. باید آن‌ها را بخوانید تا متوجه منظور من شوید؛ رفتن به دنیای نویسندگی موراکامی مثل افتادن در یک لانه خرگوش است که شما نمی‌توانید و از همه مهم‌تر نمی‌خواهید که از آن فرار کنید.
رتبه‌بندی این آثار جذاب یک چالش است، اما بعد از تفکر و بررسی بسیار در اینجا لیستی از بهترین کتاب‌های موراکامی تهیه شده است.
1. کافکا در کرانه (2002)
شروع فهرست ما با کتابی خواهد بود که متشکل از دو راوی است: اول، کافکا تامورا پسر نوجوانی که در تلاش برای پیدا کردن مادر و خواهر گمشده‌اش است. دوم، ناکاتا پیرمردی که قوای ذهنی خود را از دست داده است و گربه‌های گمشده را پیدا میکند و به صاحبان‌شان برمی‌گرداند. اگرچه در ابتدا داستان این دو نفر از هم جداست، اما کم کم ماجراهایشان به هم گره می‌خورد.
به محض خواندن کتاب کافکا در کرانه، ممکن است با وجود دو راوی کمی گیج شوید اما هرچه بیشتر در داستان پیش روید، این دوگانگی معنی‌دارتر خواهد شد. بنابراین از آن دست نکشید! این پیچیدگی به این معنی است که این کتاب فکر و ذهن را درگیر خود میکند، موراکامی گفته است که این اثر پر از معما است از این رو مشخص می‌شود که این کتاب برای شما تجربۀ منحصر به فردی خواهد بود. این شاهکار پیچیده، یکی از بهترین کتاب‌های نوشته شده است و بهترین جایی که می‌توانست قرار گیرد صدر فهرست بود.
2. سرگذشت پرنده کوکی (۱۹۹۵)
روایت با تلاش زن و شوهری شهرنشین برای یافتن گربۀ گم شده‌شان شروع می‌شود (شاید موراکامی خودش گربه‌ای را از دست داده باشد؟) اما رفته رفته ماجرای این رمان پرطرفدار به مسئله‌ای معنوی تبدیل می‌شود. سرگذشت پرنده کوکی به عنوان یک کتاب سه‌گانه در ژاپن منتشر و در قالب یک کتاب به زبان انگلیسی ترجمه شد. از شخصیت‌های عجیب آن گرفته تا واقعیت‌هایی پی در پی، طرح داستان این اثر موراکامی شما را بدون شک گیج میکند.
علاوه بر آن، چیزی که به سبک خاص موراکامی تبدیل می‌شود، خط مرزی دیوانه‌وار داستان است که به طرز حزن‌برانگیزانه‌ای مسائلی از جمله بیگانگی، کشف خود و قدرت را در جامعۀ ژاپنی مورد تاکید قرار می‌دهد. این رمان، نشان‌دهندۀ تاخت و تاز تماشایی موراکامی به تفسیرهای عمیق اجتماعی است.
3. تعقیب گوسفند وحشی (۱۹۸۲)
تعقیب گوسفند وحشی به دلیل پیچیدگی کمتری که در مقایسه با دیگر آثار موراکامی دارد، اغلب به کسانی که بخواهند شروع به خواندن آثار او کنند گفته می‌شود که از این کتاب آغاز کنند. اما فریب نخورید این کتاب هم ماجرایی عجیب دارد؛ قهرمان بی‌نام داستان در جستجوی گوسفند قدرتمندی است که نشان مادرزادی عجیبی دارد و در این راه با زنی همراه می‌شود که دارای گوش‌های بسیار زیبایی است.
این داستان کارآگاهی عجیب اغلب به عنوان اولین اثر قابل‌توجه موراکامی شناخته می‌شود. نویسنده هم با این موضوع موافق است و در پیش‌درآمد دو رمان اولش آن‌ها را «پر ایراد و غیرقابل قبول» توصیف میکند. بخش درخشان تعقیب گوسفند وحشی، تعادل بین پیچیدگی و قابل فهم بودن آن است؛ فراواقع‌گرا بودن اما در عین حال خوانا بودن. از این رو حتی آن‌هایی هم که کمتر به سبک عجیب موراکامی عادت دارند از این کتاب لذت خواهند برد.
4. جنگل نروژی (1987)
نمی‌شود که فهرست پنج کتاب برتر از موراکامی را به پایان رساند اما حرفی از کتابی نزد که باعث شهرت بین‌المللی او شد. جنگل نروژی با کتاب‌هایی که تا به حال مورد بحث و بررسی قرار گرفت تفاوت دارد و اصلاً فراواقع‌گرایانه نیست. در عوض، داستان دلتنگی مردی تقریباً سی ساله است که دربارۀ دوران دانشجویی‌اش، اولین عشقش و اندوهش برای از دست دادن عزیزانش صحبت میکند. این قضیه برای رمان‌های موراکامی عجیب به نظر می‌رسد، اینطور نیست؟ اما این موضوع را نادیده نگیرید که این داستان گریه‌آور ماجرایی واقعی از فصاحت کلام درخشان نویسنده است.
5. برقص، برقص، برقص (۱۹۸۸)
اگر دوباره به بررسی طرح‌های داستان پیچیده و پرشتاب موراکامی برگردیم، باید بگوییم که برقص، برقص، برقص ادامۀ رمان تعقیب گوسفند وحشی است اما می‌توان این دو را جداگانه نیز خواند. در این کتاب نیز شخصیت بی‌نام و نشان داستان ما را باز به جایی می‌برد که همان زن با گوش‌های بسیار زیبایش در آنجا حضور دارد. اما این بار رمز و رازهای بیشتری (مثل قتل و یک دختر نوجوان که اگر دربارۀ آب و هوا حرف بزند به قیمت جانش تمام خواهد شد) در انتظار او است.
این یک کتاب هیجان‌انگیز و سرگرم‌کننده است، اثری که خوانندگان را با آن احساس مبهم کلاسیک آشنا میکند اما به پیچیدگی برخی کارهای بعدی موراکامی نیست. برقص، برقص، برقص بعد از رمان به شدت احساسی جنگل نروژی نوشته شد و یکی از کتاب‌هایی است که خود موراکامی بیش از همه از نوشتن آن لذت می‌برد.
6. پس از زلزله (2000)
این مجموعه از موراکامی مخصوص عاشقان داستان کوتاه است. شش داستان این مجموعه، توصیف ماهرانۀ نویسنده را از بی‌ثباتی زندگی پس از زلزلۀ سال ۱۹۹۵ کوبه به تصویر می‌کشد.
برخلاف اکثر کارهای موراکامی، هر شش داستان کوتاه از زبان سوم شخص نقل می‌شود. مانند تمام کارهای دیگر او، خواندن و دوباره خواندن تمام این داستان‌ها به دنبال یکدیگر به احتمال زیاد کلید درک کامل آن‌ها خواهد بود.
7. سرزمین عجایب بی‌رحم و ته دنیا (۱۹۸۵)
همانطور که عنوان اثر نشان می‌دهد، این کتاب در دو بخش است؛ یک افسانۀ باورکردنی و یک واقعیت عجیب. موراکامی این بار از سبک ویژۀ گفتن دو داستان در پشت سر هم استفاده کرده است تا عناصر علمی-تخیلی و پادآرمان‌شهر را با داستانی پلیسی پیوند دهد. داستانی عاشقانه نیز در خلال این موارد جای داده شده است. این اثر یک شاهکار است و سعی دارد بسیاری از ژانرهای مختلف را در یک کار با یکدیگر ترکیب کند. این موضوع ممکن است مثل افراطی به نظر برسد اما به درستی انجام شدن آن اهمیت دار؛ درست مثل چیزی که در سرزمین عجایب بی‌رحم و ته دنیا می‌بینیم، این کتاب به گونه‌ای است که دست کشیدن از آن کار ساده‌ای نیست.
8. ۱کیو۸۴ (2009-۲۰۱۰)
با یادآوری داستان 1984 از ارول، اگر فرض کنید که این یک رمان پادآرمان‌شهری است، اشتباه نکرده‌اید. در واقع, 1کیو84 متشکل از سه بخش است که به کمی تلاش برای خواندن احتیاج دارد و به همین سبب پیچیدگی‌های قلم موراکامی را نشان می‌دهد. با این حال، حوادث غیرمحتمل، برخورد با جهان‌های موازی و یک نمایش شگفت‌انگیز از شخصیت‌های غیرمتعارف – از جمله ظاهر نادر یک رهبری مونث – شما را به دنبال خود خواهد کشید و اجازه خواهد داد تا فرقه‌های مذهبی ژاپن را کشف کرده و در واقعیت اجتماعی عصر مدرن حرکت کنید.
9. زیرزمین (1997-1998)
در حالی که هنوز در حال بررسی موضوعات بیگانگی در یک جامعۀ بسیار منطقی هستیم، این کتاب غیرداستانی ما را از نوشته‌های فراواقعی موراکامی دور میکند. در عوض، ما یک سری مصاحبه با مسافران و کارگرانی را داریم که قربانی حملات تروریستی در متروی توکیو در سال ۱۹۹۵ هستند. نتیجه‌گیری این مقاله یک مطلب شخصی است که به طور مستقیم از سهل‌انگاری جامعۀ ژاپن در برابر چنین رویدادی می‌پرسد. در حالی که برخی از منتقدان می‌گویند که این حمله‌ای یک‌جانبه بود اما هنوز هم این اثر یک کار جالب و عمیق است که نشان‌دهندۀ توانایی موراکامی در کاوش مشکلاتی است که گاهی اوقات برای کشف‌شان راحت نبوده است.
10. دلدار اسپوتنیک (۱۹۹۹)
برای به پایان رساندن ده مورد از لیست‌مان، دلدار اسپوتنیک داستانی در مورد جاذبه، تمایل و کشف خود است. در این رمان، شخصیت مرد باید بنشیند و تماشا کند در حالی که دختر رویاهایش عاشق زنی می‌شود که هفده سال از او بزرگ‌تر است. داستان پیش می‌رود، شخصیت‌ها سفر می‌کنند، ناپدید می‌شوند و به دنبال یکدیگر همچنین خودشان می‌روند. موراکامی در راس موضوعات همیشگی که مربوط به رویاها و از دست دادن‌هاست، به تمایلات جنسی و آشفتگی روانی حاصل از عشق و شکست نیز می‌پردازد. اگرچه محل وقوع این داستان از دیگر آثار او کمتر غیرعادی است، اما باز هم موراکامی دست از شگفت‌زده کردن مخاطب خود برنمی‌دارد.
11. سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش (۲۰۱۳)
در یک یادداشت متفاوت اما نه ناآشنا، سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش روایت‌گر مردی حدوداً ۳۰ ساله است که به بررسی دوران نوجوانی‌اش می‌پردازد و سعی میکند بفهمد چرا دوستان دوران کودکی‌اش به او پشت کردند. حتماً دلیلی دارد که موراکامی این محدودۀ سنی را در داستان خود انتخاب میکند؛ شاید این سن پرسروصداترین و پر از احساسات‌ترین سال‌های زندگی یک فرد هستند که در آن زیبایی و کاستی‌های جهان خودش را به شیوه‌های غیرمنتظره‌ای نشان می‌دهند. این کتاب به طرز شاعرانه‌ای درد فزاینده و ماهیت عیان انسان را به تصویر می‌کشد، اگرچه باز هم تلخی این اثر به پای جنگل نروژی نمی‌رسد.
12. پس از تاریکی (۲۰۰۴)
پس از تاریکی داستانی است که مواجهۀ دو خواهر جوان را با عشق، اشتیاق و بسیاری از لایه‌های زندگی چندملیتی در میان هیاهوی توکیو نشان می‌دهد. بدون شک نمی‌توان منکر وجود شعله‌های فراواقع‌گرایانه بودن این اثر شد، اگرچه طرح این داستان تا حدی گسترده‌تر از برخی دیگر آثار ذکر شده است. با این وجود، موراکامی به شگفت‌زده کردن خواننده با این رمان ادامه می‌دهد و پایان آن را برای تفسیر باز می‌گذارد.
13. فیل ناپدید می‌شود (1993)
این کتاب مجموعه‌ای از ۱۷ داستان کوتاه است که یکی از آن‌ها در حال حاضر فصلی از سرگذشت پرنده کوکی است. طبق معمول در این اثر هم به دنبال جوی عجیب، فرامادی و تاثیرگذار باشید. اما همچنین خود را برای کمی طنز هم آماده کنید، حتی اگر فقط به این خاطر باشد که این داستان‌ها آنقدر مضحک هستند که نمی‌توانید به آن‌ها نخندید. اگر رمان‌های موراکامی گیج‌کننده باشند، چیزی که او در چندین صفحه وارد میکند دشوارتر از آن است که چیزی پراکنده از هم باشد. به همین دلیل فیل ناپدید می‌شود آسان‌ترین اثر او نیست. اما اگر کسی هستید که از داستان‌هایی لذت می‌برد که بتواند در مورد تصاویر آن فکر کند و در جامعۀ مدرن به دنبال بازتاب آن باشد، این کتاب برای شما است.
14. جنوب مرز، غرب خورشید (۱۹۹۲)
به طرز شگفت‌انگیزی بسیاری از افراد در مورد مولفه‌های مطابق با سرگذشت خود در جنوب مرز، غرب خورشید اظهارنظر کرده‌اند درحالیکه شخصیت اصلی داستان خیلی هم دوست‌داشتنی نیست. داستان در مورد مردی است که سال‌ها پس از گذشت دوران نوجوانی‌اش، دوباره با عشق دوران کودکی‌اش دیدار میکند. این داستان در مورد «ای کاش‌های» زندگی و اثرات موجی است که تجربیات دوران کودکی بر زندگی ما می‌گذارد. روشی که این کتاب، شادی و انزوای زناشویی را در زندگی بزرگسالی مورد سوال قرار می‌دهد، بسیار تاثیرگذارتر از آثار دیگر موراکامی است.
15. مردان بدون زنان (2014)
این که آیا این مجموعه پس از اثر همینگوی به شهرت رسیده باشد یا نه مشخص نیست اما قطعاً موضوعات آن با هم هم‌پوشانی دارند. مردان در هفت جلد این اثر به خاطر طلاق یا مرگ همسرشان را از دست داده‌اند. همراه با مهارت حیرت‌انگیز موراکامی، نمایش نبردهای روانی مردان و کشمکش آن‌ها با مشکلاتی که اغلب با زنان در رسانه‌ها مرتبط است (مانند بی‌اشتهایی روانی)، یک کتاب تاثیرگذار را ایجاد کرده است.
16. از دو که حرف می‌زنم از چه حرف می‌زنم (2007)
طرفداران موراکامی و نویسندگانی که از آثار غیرواقع‌گرایانه الهام می‌گیرند، باید این کتاب را بخوانند. احتمالاً چندین بار شده است که با خود فکر کنید در ذهن موراکامی چه چیزهایی گذشته است که الهام‌بخش او برای نوشتن چنین روایت‌های باور نکردنی بوده است. احتمالاً هیچ مستندی وجود ندارد که بتواند پاسخ رضایت‌بخشی به این سوال سخت بدهد اما این شرح حال به شما یک نگاه اجمالی در این باره می‌دهد. به عنوان پاداش، شما چیزهای زیادی در مورد دویدن طولانی هم یاد خواهید گرفت چون موراکامی از از این ورزش به عنوان یک استعاره استفاده میکند تا چیزهایی را فاش کند.
17. به آواز باد گوش بسپار (1973)
همانند اولین رمان بسیاری از نویسندگان بزرگ، این کتاب نیز بهترین اثر موراکامی نیست. در واقع این اثر داستانی را در خود جای نداده است، تنها حکایت‌هایی را از دانشجویانی که به شهر خود باز می‌گردند، ارتباط آن‌ها با دوستان‌شان و ملاقات‌شان با شخصیت‌های عجیب و غریب را بازگو میکند. ناقص بودن طرح این اثر، شباهتی به پایان‌های باز و هدفمند کارهای بعدی او ندارد. گفته می‌شود که نثر ماهرانه و روایت‌های غیرسنتی که در سال‌های بعد موراکامی را مورد تحسین همگان قرار داده از همان ابتدا آشکار بوده است. این داستان و دومین رمان او در خارج از ژاپن منتشر شد بنابراین پیدا کردن یک کپی از آن کار چندان راحتی نخواهد بود. خوشبختانه، یک نسخه با نام باد / پین‌بال وجود دارد که این دو نسخه را در سال ۲۰۱۵ با یکدیگر ترکیب کرده است.
18. پین‌بال ۱۹۷۳ (۱۹۸۰)
خیلی سخت است که دربارۀ به آواز باد گوش بسپار صحبت کنیم اما حرفی از مجموعۀ آن به میان نیاوریم. این اثر دربارۀ مردی بی‌تفاوت است که سعی میکند با پیدا کردن همان بازی پین‌بالی که در کودکی با آن تفریح می‌کرده است خود را دوباره پیدا کند. اگرچه شما قطعاً میتوانید در این اثر پیشرفت موراکامی را در داستان و موضوع ببینید، اما هنوز هم این داستان به اندازۀ آثار بعدی او جذابیت پیدا نکرده است. مثل این است که نویسندگی او به سن بلوغ رسیده اما هنوز کاملاً از خودش مطمئن نیست. با این وجود، یک طرح داستان غم‌انگیز و غیرمتعارف وجود دارد که در این رمان انتظار شما را می‌کشد.
19. بید کور، زن خفته (2009)
بید کور، زن خفته طولانی‌ترین مجموعۀ داستان کوتاه از موراکامی است که از ۲۴ داستان تشکیل شده است و موضوعات مشابهی از جمله هویت، از دست دادن، روابط جنسی و تنهایی را پوشش می‌دهد. داستان پنجم این مجموعه، «آینه» است که قطعاً یک اثر برجسته به حساب می‌آید و نشان می‌دهد که داستان‌های بزرگ لزوماً نباید اخلاق‌گرایانه باشند بلکه باید موضوعات مهم را بازتاب نمایند. در حالی که این یک کتاب جذاب است اما کیفیت ماجراجویانۀ بسیاری از کتاب‌های دیگر موراکامی را ندارد.
20. کتابخانۀ عجیب (1983)
برای جمع‌بندی بحث، کتاب داستان کودکانۀ کتابخانۀ عجیب را معرفی می‌کنیم. ما گفتیم که موراکامی هرگز غافلگیر کردن مخاطب خود را فراموش نمی‌کند، مگر نه؟ این داستان در مورد پسری است که در کتابخانه‌ای قرار دارد که در حقیقت شبیه به یک ماز پر پیچ و خم است و باید با کمک یک دام‌دار از آنجا فرار کند. این پیش‌فرض قابل‌توجه به سادگی بیان شد اما وقتی تخیل موراکامی و سبک متمایز آن هم به کار اضافه شود اثری را خلق میکند که در مقام مقایسه با آثار رولد دال و نیل گیمن قرار می‌گیرد. اگر فردی در هر سنی که هست تنها بتواند یک کتاب از هاروکی موراکامی را بخواند و از آن شگفت‌زده شود، این اثر یکی از موارد خواهد بود.