

آیا رعایت نظم در زمان درسخواندن برای شما دشوار است؟ چیزهای بسیار زیادی هستند که موجب حواسپرتی میشوند.
تماشای فیلم یا پیام دادن به دوستان بسیار آسانتر از درسخواندن است. اما احتمالاً وقتی که بهجای درس این دو کار را انجام میدهید احساس گناه میکنید.
با خود میگویید «اگر کمی خویشتنداری بیشتری داشتم …»
در این مقاله، 25 راهکار آورده شده است که کمکتان میکند دانشآموز منضبطی باشید.
شاید با خود فکر کنید که برای درسخواندن فقط به نظم و اراده نیاز است.
اینها مهماند اما آیا میدانستید که محیط اطراف از خویشتنداری نیز مهمتر است؟
درسخواندن در بعضی محیطها دشوار است. بهعنوان مثال، اگر در اتاق کناریتان کسی در حال پخش موسیقی یا حرفزدن با صدای بلند باشد انجام کارها برای شما دشوار خواهد شد.
اگر محیط اطرافتان پر از عوامل حواسپرتی باشد، حتی درسخواندن در اتاقخواب نیز دشوار میشود.
در عوض، تابهحال دقت کردهاید که درسخواندن در کتابخانه چقدر آسانتر است؟
محیط کتابخانه محیط تمرکز است؛ همه بر روی کار خود تمرکز کردهاند. این همان محیطی است که از شما دانشآموزی نمونه میسازد.
البته شما مجبور نیستید به کتابخانه بروید.
میتوانید به یکی از اتاقهای خانهتان بروید که منحصراً برای درسخواندن از آن استفاده میکنید. چنین مکانی، اگر در اختیارتان باشد، یادآور هدفتان میشود؛ یادآور این که شما برای درسخواندن به آن جا رفتهاید.
از این طریق میتوانید کارهای بیشتری را بهپیش ببرید.
البته که برای دانشآموزی منضبط بودن اراده نقش مهمی دارد. چرا که درسخواندن به تلاش و تمرکز نیاز دارد.
اینها چیزهایی هستند که به طور طبیعی در ما وجود ندارند. حتی ممکن است در برابر درسخواندن مقاومت کنیم.
اینجاست که اراده به کار میآید.
میتوانید با کمک عادتها نیروی ارادۀ خود را تقویت کنید. یکی از راههای انجام این کار این است که روزانه یک کار کوچک را که به آن علاقهای ندارید انجام دهید.
بهعنوانمثال میتوانید …
انجامدادن کاری که به آن علاقهای ندارید باعث میشود منضبطتر شوید.
درست مثل ورزش؛ عضلۀ ارادۀ شما هر روز قویتر خواهد شد.
همیار مسئولیت فردی است که شما را به انجام کارهایتان ترغیب میکند.
اگر خود را ملزم کردهاید که روزانه 90 دقیقه درس بخوانید همیار مسئولیت بررسی میکند که آیا به این امر پایبند بودهاید یا خیر.
شما نیز برای او همین کار را خواهید کرد. به بیانی دیگر، شما به یکدیگر کمک میکنید تا در مسیر تحصیلی باقی بمانید.
میتوانید این همیار مسئولیت را از بین دوستان و یا همکلاسیهای خود انتخاب کنید.
همچنین وبسایتها و نرمافزارهایی وجود دارد که به در پیداکردن همیار مسئولیت کمکتان میکند، بهعنوانمثال:
زمانی که برای روز و یا هفتۀ خود برنامهریزی میکنید تا حد امکان دقیق باشید.
این امر دو دلیل اصلی دارد.
اول این که وقتی هدفی برای خود تعیین میکنید در حال برنامهریزی مغز خود هستید تا کار مشخصی را انجام دهد.
مغز شما به جزئیات نیاز دارد. بدون جزئیات مغز نمیتواند هیچ تصوری از کاری که میخواهید انجام بدهید داشته باشد. هر چه جزئیات بیشتر باشند احتمال این که دستبهکار شوید بیشتر است.
دوم این که هدف شما باید با جزئیات باشد تا بتوانید بسنجید چه زمانی به آن هدف رسیدهاید.
بهعنوانمثال، «مطالعۀ شیمی» هدفی مبهم است. ممکن است چند صفحه از کتاب شیمی خود را بخوانید، اما در واقع به چه میزان کار مفید انجام دادهاید؟
از سوی دیگر، «مطالعه فصل 3 و 4 شیمی و یادداشتبرداری» هدفی مشخص است.
این هدفی است که میتوان بهراحتی آن را سنجید و در آخر کار خواهید فهمید که به هدفتان رسیدهاید یا نه.
خودگویی منفی تقویتکنندۀ رفتارهای منفی است.
بهعنوانمثال، خیلی از مراجعین مربیگری 1 به 1 من چیزهایی مثل «من خیلی تنبلم»، «من خیلی وقت هدر میدم» یا «من خیلی بیانگیزم» میگویند.
اگر بارهاوبارها ازایندست چیزها به خود بگویید، آنها را باور خواهید کرد. این امر تغییر رفتار را بیشازپیش دشوار میکند.
بر اساس مطالعات، زمانی که معلمتان باور دارد شما میتوانید کارهای بزرگی انجام دهید احتمال این که دانشآموز موفقی شوید در مقایسه با اینکه معلمتان انتظار زیادی از شما نداشته باشد بسیار بیشتر است.
همین امر در مورد باورهای ما نیز صادق است.
الگوهای فکری منفی منجر به کاهش توقع از خود میشود. در نتیجه به روشی عمل خواهیم کرد که با این توقعات پایین همسو باشد.
پس تلاش کنید که چیزهای منفی در مورد خود نگویید.
حتی اگر افکاری منفی دربارۀ خود دارید، آنها را به زبان نیاورید و از گفتن آنها به دیگران اجتناب کنید.
یکی از عواملی که جلوی دانشآموزان را میگیرد این است که فکر میکنند الان زمانی عالی برای شروع نیست.
این فکر به اهمالکاری منجر میشود چرا که شما مدام منتظر رسیدن لحظۀ عالی برای درسخواندن خواهید ماند.
حقیقت این است که هیچ زمان عالی وجود ندارد. به انتظار لحظۀ عالی نشستن به این معنی است که شما دست به هیچ کاری نمیزنید تا زمانی که بسیار دیر شده باشد.
در عوض چه باید کرد؟ برای فهمیدن این موضوع به سراغ نکتۀ بعد بروید.
یکی دیگر از راههای تبدیلشدن به دانشآموزی منضبط ایجاد روتین است.
بهعنوانمثال، روتین شما میتواند این باشد که هر روز از ساعت 5 عصر تا 6:30 کارهای مدرسه را انجام دهید.
یا اگر فرد سحرخیزی هستید، روتین شما میتواند این باشد که هر روز از ساعت 5:30 صبح تا 7 کارهای مدرسه را انجام دهید.
اگر این روتینها بهقدری محدود به نظر میرسند که نمیتوان روزانه آنها را رعایت کرد میتوانید بهعنوانمثال فقط از شنبهها روتین خود را شروع کنید.
روتین یعنی استفاده از قدرت عادت. همان قدر که ترک عادتهای بد دشوار است، ترک عادتهای خوب نیز دشوار است.
زمانی که شما روتین درسخواندن خوبی داشته باشید دیگر به انگیزه نیازی ندارید.
بهجای کلنجار رفتن با اینکه چطور باید درس بخوانید بهسادگی درسخواندن را شروع میکنید، چرا که بخشی از روتین روزانۀ شما است.
اگر تا کنون با منضبط بودن مشکل داشتهاید بهترین کار این است که از تغییرات کوچک شروع کنید.
بهعنوانمثال میتوانید با خود عهد ببندید که روزانه فقط 15 دقیقه درس بخوانید. انجام این کار به مدت یک هفته باعث میشود تا به توانایی خود برای منضبط بودن باور کنید.
در ادامه میتوانید این مدت را به 20 یا 30 دقیقه افزایش دهید و الی آخر.
با گامهای کوچک شروع کنید، پیشرفت را احساس کنید و سپس از این احساس برای برداشتن گام بعدی استفاده کنید.
حتی میتوانید تعهدات کوچکتری برای خود ایجاد کنید. درصورتیکه در مقابل درسخواندن مقاومت میکنید میتوانید متعهد شوید که صرفاً یادداشتهای خود را به مدت یک دقیقه بخوانید.
ایجاد اهداف بزرگ در ابتدای کار این خطر را در پی دارد که دست به انجام آنها نزنید.
بهاینترتیب شما احساس بیانگیزگی خواهید کرد و این امر منجر میشود که شما به این باور برسید که «نمیتوانید از پس این کار بربیایید.».
پس با گامهای کوچک شروع کنید و به پیشرفتی که حاصل میشود اتکا کنید. این راه تبدیلشدن به دانشآموزی منضبطتر است.
کارشناسان بهرهوری چرخهای تکرارشونده را شناسایی کردهاند که تقریباً در هر عادتی وجود دارد:
بگذارید بیشتر توضیح دهیم.
سرنخ به مغز شما میگوید که وقت آغاز روتین است و روتین با نوعی پاداش به پایان میرسد.
در باشگاه، پاداش میتواند احساس رضایت بعد از تمرین باشد. در مورد درسخواندن، پاداش میتواند حس یادگرفتن یک مبحث یا مهارت باشد.
مهمترین بخش این زنجیره سر نخ است.
سر نخ چیزی است که چرخۀ عادت را شروع میکند. سر نخ میتواند هر چیزی باشد که شما انجام میدهید و آن با شروع درسخواندن مرتبط است.
بهعنوانمثال، این سرنخ میتواند استفاده از هدفون، درستکردن چای یا آویزان کردن تابلویی به در اتاقتان باشد که به بقیه نشان میدهد شما در حال درسخواندن هستید.
وقتی که بحث از شروع کاری در میان باشد من سرنخی دارم که شامل 4 بخش میشود:
این کار را با پیداکردن سرنخی که به بخشی از «چرخۀ عادت» درسخواندن شما تبدیل میشود، آزمایش کنید.
با تکرار کردن این کار به اندازۀ کافی، این سرنخ چرخۀ درسخواندن شما را فعال میکند و شما نیاز به قدرت اراده برای انجام کارهایتان نخواهید داشت.
اگر با انجام یک فعالیت برای مدت طولانی مشکل دارید روش «استراحت کوتاه» را امتحان کنید.
بر اساس این روش، مغز ما برای تمرکز بر روی کاری مشابه در مدتهای طولانی، تنظیم نشده است.
در روش استراحت کوتاه، شما به مدت 20 تا 30 دقیقه مطالعه میکنید و بعد بین 5 تا 10 دقیقه استراحت میکنید. زمانی که 20 تا 30 دقیقه زمان به اتمام رسید دست از کار بکشید، حتی اگر حس میکنید هنوز میتوانید ادامه بدهید.
پیشازاین که مدتزمان بیشتری به استراحت اختصاص بدهید این کار را چند بار تکرار کنید، بهعنوانمثال قبل از زمان ناهار و یا ورزش.
بسیاری از دانشآموزان متوجه شدهاند که با انجام این روش قادر هستند کارهای باکیفیتتری انجام بدهند. همچنین میتوانند مقدار کار بیشتری انجام بدهند.
همانطور که پیشتر اشاره شده چرخۀ عادات همیشه با پاداش به پایان میرسند. به همین دلیل مهم است که در پایان هر بار درسخواندن به خود پاداش بدهید.
این پاداش میتواند چیز سادهای باشد، بهعنوانمثال گوشدادن به آهنگ موردعلاقه، انجام تمرینات کششی، پیادهروی یا خوردن خوراکی سالم.
پاداش بخش مهمی از ساختن عادت مطالعۀ موفق است. همچنین بخش کلیدی بعدی حدف کردن عادتهای مطالعهای غیر موثر است.
یکی از دلایل این که پاداش امری حیاتی است این است که به شما اجازه میدهد کار خود را به «بخشهای» قابل مدیریت تقسیم کنید.
هر بخش از کار با پاداش همراه میشود، در نتیجه احتمال اینکه از انجام آنچه میخواهید بکنید خسته شوید کمتر است.
یکی دیگر از راههای تبدیلشدن به دانشآموزی منضبط این است که بدانید بیشتری میزان بهرهوری شما چه زمانی است.
به سؤالات زیر پاسخ دهید:
زمانی که شما نسبت به ترجیحات خودآگاه شوید میتوانید از آنها به سود خودتان و ایجاد نظم شخصی بهتری استفاده کنید.
شاید پیشپاافتاده به نظر برسد؛ اما زمانی که با حواسپرتی احاطه شدهاید چطور میتوان انتظار داشت که به شکلی مؤثر درس بخوانید.
بهعنوانمثال، اگر با کامپیوتر کار میکنید تمام ایمیلها و اعلانهای مرورگر خود را غیرفعال کنید.
علاوه بر این، تعدادی نرمافزار هم وجود دارد که در این زمینه به شما کمک میکند:
گوشدادن به موسیقی میتواند به تمرکز شما کمک کند؛ اما اگر موسیقی دارای متن باشد ممکن است باعث حواسپرتی شود.
پیشنهاد میکنیم در حین انجامدادن کارهای مدرسه به آهنگهای بیکلام گوش دهید.
بینظمی نیز میتواند باعث حواسپرتی بشود. میز و یا محیط کار خود را مرتب کنید؛ بهعنوانمثال بستههای غذا، یادداشتهای قدیمی، خرده کاغذ و غیره را بردارید.
از همه مهمتر، در طول درسخواندن تلفن همراه خود را خاموش یا بر روی حالت هواپیما قرار دهید. بهتر خواهد بود اگر تلفن همراه خود را در اتاق دیگری بگذارید.
بهطورقطع در حین درسخواندن نباید هیچ تماس یا پیامی دریافت کنید.
اتفاقات و فعالیتهای گاهبهگاه زیادی ممکن است رخ بدهد که شما را از ادامۀ برنامۀ همیشگیتان باز میدارد.
بهعنوانمثال، ممکن است آشنایان شما برای دیدن شما بیایند یا با پزشک قرار داشته باشید. اگر اینچنین اتفاقاتی غیرقابلاجتناب نیستند مطمئن شوید که راهحلی دیگری دارید.
زمانی که شما روتین درسخواندن خود را ترک میکنید بازیابی آن میتواند کار دشواری باشد.
در نتیجه آماده باشید و برنامههای جایگزین را از پیش آماده کنید. با این کار فارغ از موانع پیشآمده به کارهای خود خواهید رسید.
دررابطهبا تغییراتی که در برنامۀ خود اعمال میکنید دقیق باشید. رویدادهای پیشِ رو را در تقویم خود یادداشت کنید و زمانهای جایگزینی برای انجام کارهای مدرسۀ خود تعیین کنید.
انجام تمرینهای هوازی به شما کمک میکند تا در هنگام درسخواندن متمرکز بمانید.
بر اساس تحقیقات، ورزش منجر به نوروژنز، ایجاد سلولهای مغزی جدید، میشود.
همچنین ورزش به بهبود ارتباط بین سلولهای مغزی موجود کمک میکند تا مغز شما کارآمدتر کار کند.
بر اساس تحقیقات، پس از ورزش مهارت حل مسئله، حافظه و توجه بهبود پیدا میکنند.
در نتیجه روزانه بین 20 تا 30 دقیقه را به ورزش اختصاص دهید. این امر به شما کمک میکند تا خویشتنداری، حس سلامتی و یادگیری خود را بهتر کنید.
گاهی شرم و پشیمانی مانع ایجاد عادت جدید یا تغییر اوضاع میشود.
به همین دلیل باید از قید احساسات منفی گذشته رها شوید.
هرآنچه که از گذشته با شما باقیمانده را رها کنید و خود را ببخشید. متوجه باشید که در آن زمان هر کاری که از دستتان برمیآمده کردهاید.
یکی از راههایی که به شما کمک میکند خود را ببخشید این است که بدانید اشتباه بخشی از فرایند یادگیری است. بدون اشتباه، نمیتوان به یادگیری بلندمدت دستیافت.
بهجای درگیرشدن با اشتباهات مشخص کنید که از آن چه چیزی یاد گرفتید و چطور به رشد شما کمک کرده است.
هر زمان که از افکار خود انتقادی در مورد گذشته خسته شدید آنها را بنویسید. سپس، در سمت دیگر برگه برای هر یک از نقدها پاسخی دلسوزانه بنویسید.
به یاد داشته باشید که ببخشش نیروی درمانگر قدرتمندی است، چه برای خودتان باشد چه برای دیگران.
برای دانشآموز منضبطی بودن باید هدفی مشخص داشته باشید و بدانید چرا میخواهید درس بخوانید.
هر زمان که هدفتان مشخص شد، ایجاد تعهدات و عمل به آنها آسانتر خواهد شد.
پیشنهاد میکنیم کاغذی بردارید و تمامی دلایل خود مبنی بر اینکه چرا میخواهید دانشآموز منضبطی باشید را یادداشت کنید.
در زمان نوشتن دلایل خود بر روی نتیجۀ نهایی تمرکز نکنید، بهعنوانمثال ننویسید «تا بتوانم دکتر شوم» یا «تا بتوانم دانشآموز برتر شوم».
داشتن چنین اهدافی هیچ اشکالی ندارد؛ اما سعی کنید بر این که چطور میخواهید بهعنوان یک فرد پیشرفت کنید تمرکز کنید. بدین ترتیب، انگیزه و عزم راسخی برای خود ایجاد میکنید.
در ادامه چند مثال از چیزهایی که ممکن است بنویسید آورده شده است:
هدف این است که بهجای فکر مدام به نتایجی که ممکن است حاصل شود، عشقی واقعی به درسخواندن ایجاد شود.
دررابطهبا اینکه چطور متمرکزتر، منضبطتر و منظمتر باشیم زیاد صحبت کردهایم. اما مهم است که نسبت به کمال دچار وسواس نشویم.
به یاد داشته باشید که هیچکس همیشه منضبط نیست.
ممکن است گاهی دچار حواسپرتی بشوید، یا ممکن است گاهی درگیر خیالبافی شوید.
نباید برای این موضوع خجالتزده شوید چرا که حتی منضبطترین دانشآموزان نیز گاهی تمرکز خود را از دست میدهند.
نکته کلیدی این است که به راه خود ادامه داد.
با اندازهگیری زمان کار و استراحت خود نسبت به این که زمان خود را چطور صرف میکنید آگاهی بهتری کسب میکنید.
همچنین تمرکز خود را از روی کار بر روی تلاشی که میکنید متمرکز خواهید کرد.
با این کار به خود میگویید چیزی که اهمیت دارد، بهعنوانمثال، 30 دقیقهای است که برای کار خود صرف میکنید. چرا که با کامل کردن 30 دقیقه زمان برای مطالعۀ متمرکز در طول روز شما کاری که باید انجام دهید را کامل میکنید.
گاهی اوقات حس میکنید که در طی زمانی که به کار اختصاص دادهاید پیشرفت زیادی داشتهاید. گاهی اوقات هم حس میکنید کار زیادی انجام ندادهاید.
اما در درازمدت این امر اهمیتی ندارد. با ایجاد عادت کارکردن در زمانها و مدتهای معین شما بیشتر و بیشتر منضبط خواهید شد.
با اندازهگیری زمان استراحت خود بیش از آن چه قصد دارید به استراحت نخواهید پرداخت.
عضویت در گروه مطالعه مزایایی مثل داشتن همیار مسئولیت دارد.
زمانی که شما همراه با گروه درس میخوانید دیگر اعضای گروه به شما کمک میکنند تا به مسیر خود و تعهداتتان پایبند بمانید.
احاطه شدن با دانشآموزان باانگیزه تاثیر مثبتی بر روی شما خواهد داشت. این امر به دلیل این است که افرادی که با آنها وقت میگذرانید در شکل دهی شما موثر هستند.
از دیگر مزایای پیوستن به گروه مطالعه:
زمانی که موضوعاتی متعددی را مطالعه میکنید ممکن است کارها و منابع زیادی نیاز باشد که شما باید حواستان به آنها باشد.
خبر خوب این است که ابزارهای آنلاین مدیریت فعالیت زیادی وجود دارد که به شما کمک میکند منظم بمانید.
در ادامه تعدادی از این ابزارها آورده شده است:
در انتهای هر روز چند دقیقه را صرف مرور کارهایی که انجام دادهاید کنید. از همۀ کارهایی که انجام دادهاید یادداشتبرداری کنید هرچند کوچک باشند.
در صورت تمایل میتوانید همینطور که کارها را انجام میدهید آنها را به فهرست خود اضافه کنید. (این روشی است که من استفاده میکنم.)
با یادداشت کردن کارهایی که انجام دادهاید به خود یادآوری میکنید که در حال پیشرفت هستید. این احساس مثبت به شما انگیزه میدهد که منضبطتر باشید.
«همیشه کارکردن بدون هیچ بازی حوصلۀ جک را سر میبرد.»
این ضربالمثلی قدیمی است که حکمتی جاودانه در خود دارد.
زمانی که شما برای مدتهای طولانی مشغول درسخواندن هستید در حال مصرف انرژی و منابع روانی از منبعی هستید. این منبع بهصورت دورهای نیاز به پرشدن دارد.
به همین دلیل بخشی از دانشآموز منضبط بودن داشتن زمان استراحت است.
شما میتوانید از این زمان استراحت برای وقت گذراندن با خانواده، انجام کارهای داوطلبانه، انجام فعالیتهای دینی یا پیادهروی در طبیعت استفاده کنید.
اگر روزی از هفته را درس نخوانید و هیچ یک از کارهای مدرسه را انجام ندهید خواهید دید که در دیگر روزها بهرهوری بیشتری خواهید داشت.
همچنین چشمانتظار روزی از هفته هستید که میتوانید انرژی خود را بازیابی کنید.
بر اساس مطالعات تصمیمگیری میتواند خستهکننده باشد. تصمیمگیری بیش از حد میتواند منجر به «خستگی در تصمیم گیری» شود.
به همین دلیل است که برای مثال، برخی از افراد بسیار پربازده مثل باراک اوباما، رئیسجمهور سابق ایالات متحده و مارک زاکربرگ، بنیانگذار فیسبوک انتخاب لباس خود را به یک یا دو لباس اصلی محدود میکنند.
این کار تعداد تصمیمهایی که باید در هر روز بگیرند را کاهش میدهد.
یک راهکار خوب این است که از قبل برای چیزهایی که نیاز بهصرف زمان روزانه برای تصمیمگیری دارند تصمیمگیری شود.
بهعنوانمثال، میتوانید از پیش با درنظرگرفتن دو لباس برای هر روز تصمیم بگیرید چه چیزی بپوشید. همچنین میتوانید از پیش تصمیم بگیرید که در روز چه چیزی بخورید و برای هر روز از هفته برنامهای ثابت بریزید.
همچنین میتوانید از پیش برای برنامۀ ورزشی خود در طول هفته تصمیم بگیرید. بهعنوانمثال، من بر اساس برنامۀ هفتگی بخشهای زیر را ورزش میدهم:
با دنبالکردن این روتین، من زمان و انرژِی را برای فکرکردن به این که کدام عضو از بدن را با کدام ورزش تمرین بدهم صرف نمیکنم.
هر چه بیشتر از پیش تصمیم بگیرید زندگی خود را سادهتر خواهید کرد. این کار باعث میشود انرژی و ارادۀ بیشتری برای تمرکز بر روی منضبطتر بودن برای شما باقی بماند.
ما در جهانی درهموبرهم زندگی میکنیم، به همین دلیل است که جنبش سادهگرایی در حال افزایش است.
بعضی از ساده گراها تا حدی در سادهگرایی پیش میروند که فهرست داراییهایشان تنها 100 مورد دارد.
نیازی نیست در این حد افراط کنید؛ اما به شما پیشنهاد میکنم که حداقل با حذف تکنولوژِیهای غیرضروری شروع کنید.
بهعنوانمثال شما میتوانید:
شلوغی واضح فکرکردن را دشوار میکنید، این امر بر روی پیشرفت شما در مسیر تبدیلشدن به دانشآموزی منضبط تأثیر میگذارد.
نتیجهگیری
مطمئنم که نکتههای ذکر شده در این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا منضبطتر شوید.
البته لازم نیست تمام نکات را یکباره به کار بگیرید.
فقط سه یا چهارتا از نکات را انتخاب کنید و به کار بگیرید. هر زمان که نتایج مثبتی دریافت کردید به سراغ مقاله برگردید و نکتههای بیشتری را به کار بگیرید.
به یاد داشته باشید که با اهداف کوچک شروع کنید. همراه با پیشرفت اعتمادبهنفس ایجاد اهداف بزرگتر را پیدا خواهید کرد.
از شما دعوت میکنم که از همین امروز شروع کنید. این ماجراجویی است برای رشد شخصی بهعنوان دانشآموزی که از آن پشیمان نخواهید شد!