

احساس میکنید تمرکز در هنگام مطالعه برایتان دشوار است؟ امروزه عوامل زیادی مانند پیامک، ویدیو، پست الکترونیکی و شبکههای اجتماعی وجود دارند که باعث حواسپرتی ما میشوند.
ناگفته نماند که ذهن کنجکاو شما هم یکی دیگر از این عوامل است.
برای سالهای طولانی، روشهای مؤثرتر مطالعه را به نزدیک به چند هزار دانشآموز گوناگون آموختم.
یکی از بهترین راهها برای بهبود سطح نمرات شما، یادگیری روشهای افزایش تمرکز در هنگام مطالعه است.
در زیر فهرستی از 20 روش و راهکار مؤثر بر تمرکز شما به هنگام مطالعه را پیشنهاد کردهام.
در طول جلسه مطالعاتی بعدیتان با تمرین برخی از روشهای زیر میتوانید روشهای بهتری برای تمرکز بیاموزید. وقتی به این نتیجه رسیدید که یکی از آن روشها پاسخگو است، در هر بار مطالعه این روش را به بخشی از برنامه روزمرهتان تبدیل کنید.
شاید این ترفند عجیب به نظر برسد، اما کارساز است.
وبکم یا دوربین گوشیتان را برای ضبط ویدیویی از خودتان در حال مطالعه تنظیم کنید. هدف از این ایده ایجاد مسئولیتپذیری است.
به جای اینکه یکی از دوستانتان بر روند پیشرفتتان نظارت کند، یک دوربین دارید که همه کارهایتان را زیر ذرهبین گرفته است. اینکه بدانید زیر نظر هستید، هدفتان را به شما یادآوری خواهد کرد.
درست در هنگامیکه در معرض حواسپرستی قرار دارید، به یاد خواهید آورد که همه حرکاتتان دارد ضبط میشود. ضبط شدن حرکات شما نوعی یادآوری مفید به خودتان در خصوص تعهدی است که برای درس خواندن با خودتان انجام داده بودید.
اگر میخواهید قدرت تمرکزتان را به سطحی بالاتر برسانید، به جای ضبط صدای خودتان از ابزار آنلاین فوکوسمیت استفاده کنید.
با استفاده از ابزار فوکوسمیت حداقل یک روز پیش از شروع مطالعه متعهد به انجام یک دوره مطالعه 50 دقیقهای میشوید. سپس با یک همیار واقعاً قابل اعتماد همراه میشوید.
در طول جلسه ۵۰ دقیقهای وبکم خودتان را باید روشن کنید. بدین معنا که شما و همیار مطالعاتیتان میتوانید در طول جلسه مطالعه صدا و حرکات یکدیگر را ببینید و بشنوید.
اگر بدون دلیلی موجه میزتان را ترک کنید، هم شما و هم همیار مطالعاتیتان میتوانید این رفتار طرف مقابل را گزارش کنید.
به همین ترتیب، در صورتیکه در جلسه مطالعهتان حاضر نشدید یا اینکه دیر رسیدید، همیار مطالعاتیتان میتواند رفتارتان را گزارش کند.
رعایت نکردن این قوانین باعث میشود تا سیستم اسمتان را ثبت کند. اگر امتیازتان از سطحی معین پایینتر بیاید، نهایتاً سیستم دسترسی شما را تعلیق میکند.
اما اگر به تعهدات خودتان عمل کرده و جلسه مطالعهتان را به پایان برسانید، سیستم چند امتیاز بهعنوان پاداش به شما میدهد.
ممکن است گاهی اوقات حتی حوصله سر کار رفتن را هم نداشته باشید. در این مواقع، یک دقیقه وقت بگذارید تا خود را از نظر ذهنی آماده کنید.
تایمر را بر روی یک دقیقه تنظیم کنید و به خودتان بگویید که وقتی تایمر خاموش شد کار را شروع خواهید کرد. با انجام این کار، احتمال شروع کار در لحظهای چشم به هم زدن بسیار بیشتر خواهد بود.
به این امر، «هدف اجرا» میگویند.
در مواقعی که به خودتان هشدار میدهید که قصد انجام کاری را دارید، باعث آسانتر شدن فرایند شروع آن کار میشود.
در این مورد، هدف اجرا این است که در صورت تمایل به کمکاری، پیش از شروع یک جلسه مطالعه، یک تایمر برای یک دقیقه تنظیم کنید.
بنابراین، اگر انگیزه شروع مطالعه برایتان سخت است، یک دقیقه وقت بگذارید و خود را از نظر ذهنی آماده کنید.
با این کار، مقاومتی را که تجربه میکردید از بین میبرید.
تا جای ممکن، برنامهریزی را با جزئیات انجام دهید.
دلایل خوبی برای این کار وجود دارد. در خصوص مطالبی که قرار است در هر جلسه مطالعه بیاموزید، باید با خود روراست باشید.
بهعنوان مثال، «علم مطالعه» یک برنامه مطالعاتی به حد کافی دقیق نیست.
نمونهای از یک برنامه همراه با جزئیات کافی بدین صورت است: «صفحات ۲۵ تا ۳۲ کتاب درسی علوم را بخوانید و یک نمودار جمعبندی رسم کنید.»
هنگامیکه وظیفهای را به اجزایی با جزئیات کامل تقسیم میکنید، ایده بهتری در خصوص قابل دستیابی بودن یا نبودن آن برنامه در طول دوره یک دوره مطالعاتی معین خواهید داشت.
یکی دیگر از مزایای ایجاد یک برنامه با جزئیات کامل، آسانتر شدن ارزیابی پیشرفت شما است.
در صورتیکه نیمی از دوره تحصیلی خود را پشت سر گذاشتهاید و نیمی از برنامهریزیتان برای دستیابی به اهداف خود را تکمیل کرده اید، متوجه خواهید شد که در مسیر درستی قرار دارید.
یکی از جنبههای کلیدی مطالعه پربازده، تعیین مجموعهای از وظایف خاص برای انجام در طول هر جلسه مطالعه است.
روشی دیگر برای تمرکز حواس در هنگام مطالعه این است که در وهله اول هدفتان از مطالعه سخت را مشخص کنید.
دلایل خودتان برای مطالعه سخت را بنویسید.
فهرستی در یک مکان در دسترس داشته باشید تا هنگامیکه احساس از دست دادن تمرکز داشتید، بتوانید این دلایل را به خودتان یادآوری کنید.
برای مثال، فهرست شما احتمالاً شامل عبارات زیر باشد:
سعی کنید به جای دلایل نتیجهگرا تمرکزتان را بر دلایل فرآیندمحور معطوف کنید.
چرا؟
زیرا در اغلب مواقع نتایج خارج از کنترلتان هستند، در حالی که فرآیند همیشه تحت کنترلتان است.
برای مثال، کسب نمره الف در همه درسها به نوعی خارج از کنترلتان است. در حالیکه مجموعاً حداقل ۲ ساعت مطالعه روزانه فرآیندی در کنترل خودتان است.
یکی از دلایل دیگر برای تمرکز بر روی فرآیند به جای نتیجه بهصورت زیر است.
شاید نتیجه بهگونهای باشد که احتمالاً فقط در آیندهای دور رخ دهد.
از سوی دیگر، فرآیند امری است که شما روزانه با آن سروکار دارید.
برآورد دستاوردهای فرآیند بسیار موثرتر از دستیابی به نتیجه است.
همه وظایف روزانهتان را یادداشت کنید. این کار به دو دلیل اهمیت دارد.
اول اینکه، امکان نظارت بر برآورده شدن یا نشدن اهداف تعیینشدهتان در برنامه مطالعاتی خود را به شما میدهد.
در صورتیکه به اهداف خود نرسیدید، احتمالاً مدتزمان لازم برای انجام وظایف را کمتر از حد واقعیاش در نظر گرفتهاید.
اما اگر وظایفتان را در اوقات اضافیتان انجام میدهید، احتمالاً بتوانید اهداف بالاتری را برای خودتان تعیین کنید.
دوم اینکه، مشاهده پیشرفت روزمره بر روحیهتان تأثیر زیادی دارد.
مطالعه فعالیتی است که برآورد پیشرفت در آن همیشه آسان نیست. بااینحال، در صورت پیگیری کردن وظایف تکمیلشده خود، در خصوص پیشرفتی که کردهاید ایدههای واضحتری خواهید داشت.
این امر، موفقیتآمیز بودن تلاشهایتان را به شما یادآوری کرده و که انگیزهتان را حفظ میکند.
مغز انسان قادر به پردازش مؤثرتر اطلاعات در محیطی نامرتب است.
این یافته را پژوهشگران مؤسسه علوم عصبشناسی دانشگاه پرینستون کشف کردند.
بدینترتیب، قرار دادن وسایل مورد نیازتان بر روی میز مظالعه خود ایده خوبی است. بهعنوان مثال، وسایل مورد نیازتان احتمالاً شامل تکالیف، یک عدد خودکار، یک عدد مداد، یک عدد پاک کن و یک عدد ماشین حساب باشد.
فهرستی از وسایل مورد نیازتان در طول جلسه مطالعه خود تهیه کنید. مطمئن شوید که فقط آن وسایل بر روی میز مطالعه قرار داشته باشند.
در صورتیکه محیط مطالعهتان نامنظم است، پیش از شروع مطالعه چند دقیقه وقت بگذارید و محیط را مرتب کنید.
تمیز و مرتب بودن محیط مطالعه اثرات آرامبخشی بر ذهنتان دارد و در تمرکز بهتر به شما کمک میکند.
تمرینات تنفس عمیق توانایی تمرکز ذهنی شما را افزایش میدهند.
پژوهشگران مؤسسه علوم عصبشناسی کالج مطالعاتی در زمینه ترینیتی تأثیر تمرینات تنفسی بر تولید نورآدرنالین در بدن انجام دادهاند.
نورآدرنالین بهعنوان یک انتقالدهنده عصبی تأثیرگذار بر تمرکز عمل میکند.
با تنظیم تنفستان میتوانید سطح نورآدرنالین بدن خود را بهینه کنید.
پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که «بین تمرینات تنفسمحور و ثبات ذهنی ارتباطی قوی وجود دارد».
نمونهای از تمرینات تنفسی ساده که پیش از مطالعه، آرامش و تمرکز را برای ذهنتان فراهم میکنند:
این تمرین را پیش از شروع هر جلسه مطالعه سه بار پشت سر هم انجام دهید.
همین الان این تمرین را امتحان کنید تا متوجه شوید که چقدر به شما احساس آرامش میدهد!
هنگام دراز کشیدن یا نشستن روی رختخواب از انجام هرگونه فعالیت ابتکاری خودداری کنید.
مهم این است که مکان مطالعه و اتاق خوابتان یکسان نباشد.
در مکان مخصوص استراحت یا خوابتان نمیتوانید مطالعه مؤثری انجام دهید. در واقع، وقتی دانشآموزانم در مورد روشهای جلوگیری از خوابآلودگی در هنگام مطالعه از من سؤال میکنند، پیشنهاد اول من به آنها انجام این کار است.
همچنین، در صورتیکه در رختخواب مطالعه کنید، یا دراز میکشید یا به صورت چهار زانو مینشینید.
هیچیک از این دو حالت برای تمرکز حداکثری مناسب نیستند. این حالات حتی ممکن است منجر به گردندرد و کمردرد نیز بشوند.
افزون بر این، امکان دارد سرانجام بهطور ناخودآگاه مشغول چرت زدن شوید!
بنابراین همیشه روی میز مطالعه مناسب درس بخوانید که یکی از عادات خوبی است که هر دانشآموزی باید آن را در خود پرورش دهد!
از بهینه بودن دمای محل مطالعهتان اطمینان حاصل کنید.
پژوهشگران دانشگاه کرنل پس از اینکه دمای دفتر کارشان را از ۲۰ درجه سانتیگراد به ۲۵ درجه سانتیگراد (۶۸ درجه فارنهایت به ۷۷ درجه فارنهایت) افزایش دادند، به نتایج جالبی دست پیدا کردند.
خطاهای تایپ ۴۴ درصد کاهش و میزان خروجی نهایی حدود ۱۵۰ درصد افزایش یافت.
بیشتر پژوهشهای انجامگرفته نشان میدهند که مساعدترین دما برای کار و مطالعه بازه دمایی ۲۲ درجه سانتیگراد تا ۲۵ درجه سانتیگراد (۷۲ درجه فارنهایت تا ۷۷ درجه فارنهایت) است.
بنابراین، در صورتیکه امکان تنظیم دمای محیط مطالعه را دارید، دما را در این بازه تنظیم کنید.
در هنگام شروع هر جلسه مطالعه همیشه وظیفه در حال انجامتان را یادداشت کنید.
یادداشتهایتان را روی یک ورق کاغذ چرکنویس بنویسید و روی میز مطالعه خود بگذارید. در نتیجه، این کاغذ یادداشت نوعی یادآوری مداوم درباره کار در حال انجامتان در هر لحظه خواهد بود.
بهطور مشابه با نیازتان به برنامهریزی دقیق روزانه (ترفند شماره ۴)، برای هر جلسه مطالعه نیز به برنامهای دقیق نیاز دارید.
بهعنوان مثال، اگر در مورد جلسه مطالعه فعلی روی کاغذ بنویسید: «تکلیف ریاضی را انجام میدهم»، پیام به حد کافی واضح نیست.
«تکلیف ریاضی را از سؤالات ۱ تا ۳ انجام میدهم» واضحتر است و ازاینرو، احتمال بیشتری وجود دارد که تکلیف را به اتمام برسانید.
برنامه مطالعهتان را بر روی در اتاق خواب یا درب یخچال آشپزخانه بچسبانید.
بدینصورت، اعضای خانوادهتان متوجه خواهند شد که در چه ساعاتی نباید مزاحم کارتان شوند.
انجام این کار یک مزیت دیگر نیز دارد. اینکه احساس مسئولیتپذیری بیشتری به شما میدهد.
با تعهد قبلی به خانوادهتان در خصوص زمان مطالعه، به احتمال بیشتری به برنامه مطالعه خود پایبند خواهید بود.
در مجموع، این روش یکی از ترفندهای ساده است که امکان تمرکز در هنگام مطالعه را به شما میدهد.
این کار ممکن است باور رایجی به نظر بیاید اما تعجب میکنم که چگونه بسیاری از متقاضیان آموزش نوجوانان من پیش از شروع کار با آنها این کار را انجام نمیدادند.
ضربالمثل قدیمی «از دل برود هر آنکه از دیده برفت» در اینجا صدق میکند.
تبلت و گوشیتان را در اتاق دیگری بگذارید و همچنین در حالت بیصدا قرار دهید.
یکی از عوامل کلیدی در خلاق بودن، به حداقل رساندن محرکهای وسوسهانگیز است.
افزون بر این، حتی اگر وسوسه شوید که گوشیتان را چک کنید، احتمالاً این کار را انجام نمیدهید زیرا برای رفتن به اتاق دیگر زحمت زیادی برایتان خواهد داشت.
اولین اپلیکیشن پیشنهادی من، اپ فارست است.
با این اپ، جلسه مطالعه شما «تبدیل» به یک درخت میشود.
در ابتدای جلسه درخت را میکارید و در طول جلسه درخت شروع به رشد میکند. اما اگر برنامه را ببندید، درخت میمیرد و هیچکس دوست ندارد درخت گرانبهایش از بین برود!
با استفاده از این اپ، جلسات مطالعه پربازدهتری خواهید داشت.
شکی نیست که به همراه داشتن گوشیتان در حین مطالعه میتواند باعث حواسپرتی شود (همانطور که در نکته قبلی اشاره شد).
این امر بدین معناست که باید مراقب باشید که از تلفن خود برای انجام کار دیگری جز مطالعه استفاده نکنید.
دومین اپلیکیشنی که برای رفع حواسپرتی از طریق دستگاههای دیجیتال از آن استفاده کنید، اپ فریدوم است.
این اپ را میتوانید طوری برنامهریزی کنید که دسترسی به اپهای دیگر مانند یوتیوب، بازیها و شبکههای اجتماعی را مسدود کند تا از فضای مطالعه خارج نشوید.
گوش دادن به موسیقی کلاسیک روشی دیگر برای تقویت تمرکز در هنگام مطالعه است.
دکتر ماشا گودکین، استاد دانشگاه نورث سنترال، پژوهشهایی در زمینه تأثیرات موسیقی بر مغز انسان انجام داده است.
با انجام این پژوهشها دکتر گودکین به این نتیجه رسید که موسیقی کلاسیک میتواند مغز انسان را از حالت امواج مغزی بتا به حالت آلفای عمیقتر و حتی فراتر از آن، به حالت تتا برساند.
به گفته دکتر گودکین، توانایی موسیقی در تحریک هر دو نیمکره مغز از همین علّت ناشی میشود که موسیقی نقشی مؤثر در تقویت تمرکز ذهن انسان دارد و همچنین به تقویت حافظه نیز کمک میکند.
برخی از موسیقیهای کلاسیک با ضربآهنگ سریع مانند آهنگ «برای الیزه» بتهوون در کمک به دانشآموزان برای تمرکز و بهیادسپاری حجم بیشتری از اطلاعات موثر است.
اگر از موسیقی کلاسیک خوشتان نمیآید، به جای آن از وبسایت Coffitivity استفاده کنید.
کوفیکتیویتی صدای محیط کافه را در راستای تقویت خلاقیت و عملکرد مغز شما شبیهسازی میکند.
این ابزار آنلاین بر مبنای پژوهشهای انجامگرفته در دانشگاه شیکاگو طراحی شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که در مواقعی که نویز پسزمینه در حد متوسط است، مؤثرتر فکر میکنیم و خلاقتر هستیم.
بهعنوان جایگزین این وبسایت، میتوانید گوش دادن به صداهای وبسایت Brain.fm را امتحان کنید.
وبسایت Brain.fm ارائهدهنده موسیقی مهندسیشده برای کمک به شما در دستیابی و حفظ تمرکز عمیق است.
شخصاً تقریباً هر روز از وبسایت Brain.fm استفاده میکنم و بهنظرم وبسایت بسیار مفیدی است. با گوش دادن به صداهای وبسایت Brain.fm سطح تمرکزم حدود ۵۰ درصد بیشتر از قبل میشود!
اگر قصد دارید ترفندهای شماره ۱۵ یا ۱۶ را امتحان کنید، احتمالاً از هندزفری یا هدفون استفاده خواهید کرد.
اما حتی در صورتیکه نمیخواهید به هیچیک از سبکهای موسیقی گوش دهید، استفاده از هندزفری یا هدفون همچنان روش خوبی برای بهبود تمرکزتان در حین مطالعه است.
چرا؟
زیرا هندزفری و هدفون ذهنتان را از دنیای بیرون جدا میکند.
استفاده از هندزفری یا هدفون به دیگران القا میکند که شما مشغول انجام کاری هستید.
احتمال ایجاد مزاحمت از سوی دیگران در وسط جلسه مطالعهتان را کاهش میدهد.
استفاده از هندزفری یا هدفون همچنین باعث میشود یادتان بیفتد که در وسط یک جلسه مطالعه هستید.
اصطلاحی با این مضمون وجود دارد: «کاری که سنجیده باشد، به موفقیت ختم میشود». این اصل در مورد جلسات مطالعه نیز صدق میکند.
آماری از تعداد جلسات مطالعه تکمیلشده روزانهتان تهیه کنید.
در نتیجه، اراده بیشتری برای شروع کار خواهید داشت.
فرض کنید که روند معمول مطالعهتان در بازههای ۳۰ دقیقهای است.
پیش از شروع اولین جلسه مطالعه روزانه خود، ممکن است تصمیم بگیرید که هدفتان برای آن روز انجام حداقل ۳ جلسه ۳۰ دقیقهای است.
آماری از تعداد جلسات تکمیلشده در طی آن روز تهیه کنید.
با محاسبه آمار به این روش، تمرکزتان بر روی روند انجام کار خواهید بود. در نتیجه، کار بیشتری انجام خواهید داد!
حواسپرتی امری اجتنابناپذیر است و هر از چند گاهی در طول جلسات مطالعه حواستان پرت میشود. ازاینرو، نیاز به راهبردی برای مقابله با حواسپرتی دارید.
یکی از روشهای بسیار کارآمد بهصورت زیر است.
فرض کنید در حال خواندن یادداشتهای علمی خود هستید که ناگهان هوس میکنید پیامکهایتان خود را بررسی کنید.
به جای اینکه تسلیم وسوسهتان شوید، روی یک کاغذ چرکنویس بنویسید: «پیامهای متنی را بررسی کن».
با انجام این کار خواهید دید که بازگشت به مطالعه آسانتر میشود.
در طول بازه استراحت بعدیتان، میتوانید به این کارتان ادامه دهید و وظایف فهرستبندیشده در برگه چرکنویستان را انجام دهید. در این صورت، میتوانید پیامکهایتان را بررسی کنید.
چرا این روش موثر است؟
زیرا به جای اینکه صرفاً سعی در مقاومت در برابر میل خود داشته باشید، با نوشتن موارد حواسپرتی، «اقدامی انجام میدهید». با انجام این کار، انگیزهتان را بدون تسلیم شدن در برابر آن قبول میکنید.
این روش به شما ازادی بازگشتن به کار مشغول به آن پیش از مطالعه را میدهد.
شاید این توصیهای نباشد که انتظارش را داشتید.
در هر صورت، آیا نباید سعی کنید هر روز در حد ممکن چند ساعت مطالعه کنید؟
نه، زیرا ایده انجام این روش، فقط سخت مطالعه کردن نیست بلکه هوشمندانه مطالعه کردن است.
قطعاً باید سخت کار کنید. اما داشتن یک زندگی متعادل نیز ضروری است.
بنابراین یک زمان پایان دقیق مانند ساعت ۹:۳۰ شب تعیین کنید و مطمئن شوید که پس از آن ساعت هیچ کاری انجام ندهید. بهترین زمان از روز برای مطالعه مختص هر دانش آموزی است اما مهم این است که تصمیم بگیرید هر روز در چه ساعتی از روز مطالعه را متوقف کنید.
این کار به شما زمان میدهد تا قبل از رفتن به رختخواب آرام شوید. بدین معنا که میتوانید از آن ۸ ساعت خواب مورد نیاز برای بهینهسازی عملکرد تحصیلیتان بهرهمند شوید.
از مزیتهای دیگر برای تعیین زمان پایان برای مواقعیکه یک زمان پایان مشخص برای لحظه دست کشیدن از مطالعه وجود دارد.
محدودیتهای مشخص کمکتان میکنند تا روی کاری که در حال حاضر انجام میدهید تمرکز کنید.
در اغلب مواقع حواستان پرت نمیشود زیرا میدانید که تا دیروقت بیدار نمیمانید تا از زمانی که به دلیل تعلل تلف کردهاید، بهرهای ببرید.
نتیجه؟
در مدت زمانی کم بیشتر یاد خواهید گرفت و نمرات خوبی نیز کسب خواهید کرد.
نتیجه:
تمرکز در حین مطالعه یکی از مسائلی است که همه دانشآموزان با آن مواجه هستند.
بااینحال، موارد زیادی برای تقویت تمرکز خودتان وجود دارد.
همانطور که در این مقاله توضیح داده شد، روشهای زیادی برای بهرهگیری از قدرت ذهنتان و انجام اقداماتی که در راستای اهداف شما است و نه بر خلاف اهدافتان وجود دارد.
بنابراین حداقل چندین ترفند مطالعاتی برگرفته از این مقاله را در نظر بگیرید و آنها را از همین امروز در روال مطالعاتیتان قرار دهید.
اگر این کار را انجام دهید، متوجه خواهید شد که جلسات مطالعه شما پربازدهتر و لذتبخشتر خواهد شد!
از این مقاله خوشتان میاید؟ لطفا آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.