اساطیر و فرهنگ ایران

“اساطیر و فرهنگ ایران” پژوهشی است از دکتر “رحیم عفیفی” که در آن طی دو بخش، جنبه‌های اساطیری، عقیدتی و فرهنگی مردم ایران را پیش از ورود اسلام بررسی می‎کند و سپس به شرح و تفسیر واژگانی می‌پردازد که جنبه‌های اسطوره‌ای و فرهنگی ایران را در این دوره، بازتاب می‌دهند.طبیعی است که اسطوره‌‌ها ساختار جامعه‌ای را که در آن تکامل یافته اند منعکس می‌کنند. طبق برخی از نظریه‌ها که طرفداران و همچنین مخالفان سرسختی دارد، استدلال شده است که اسطوره‌ها سه قشر از جامعه را متمایز می‌کنند که نماینده‌ی سه کارکرد می‌باشد: حاکمیت مذهبی و حقوقی، جنگجویان دغدغه‌مند با قدرت فیزیکی، و کارگران مولد. می‌توان گفت که بسیاری از اسطوره‌ها را می‌توان به این شیوه طبقه‌بندی کرد.نکته کلی مبنی بر این است که الگوهای اسطوره‌شناسی، الگوهای اجتماعی را منعکس می‌کنند و باید پذیرفت که انعکاس اسطوره در جامعه‌ای که در آن به وجود آمده، امری اجتناب‌ناپذیر است. برای مثال، تصاویر جنگجویان مرتبط با میترا منعکس‌کننده شیوه‌‌های رزمی ایران باستان است، زیرا نماد اسطوره‌ای گاو، بازتاب‌دهنده زندگی جمعی آنها است. دعای زرتشتیان در برابر آفریده‌های الهی، به‌ویژه آتش و آب، به جای معابد، نشان‌دهنده زندگی عشایری آنهاست. نقش‌های مختلف آتش در اساطیر زرتشتی نشان‌دهنده کارکردهای متنوع آن در جامعه باستانی است که این کارکرد از گرمای محافظت‌کننده از زندگی گرفته تا فرآیندهای قضایی را شامل می‌شود. اسطوره‌‌ها دقیقا به این دلیل قدرتمند هستند که جامعه و ارزش‌‌هایی را که در آن گنجانده شده‌اند منعکس می کنند. از این رو مطالعه اسطوره‌شناسی برای درک جامعه به ویژه آرمان‌‌ها، ترس‌‌ها و انگیزه‌‌های آن مهم است و کتاب “اساطیر و فرهنگ ایران” به قلم دکتر “رحیم عفیفی”، گامی مهم در جهت این درک به حساب می‌آید.