کتاب تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام

“تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام” نوشته‌ی “تقی آزاد ارمکی”، اثری است که در سیصد و چهل و شش صفحه به همت انتشارات علم به عرصه‌ی چاپ رسیده و مطالب خود را “از آغاز تا دوره معاصر” پیگیری می‌کند. در فصل نخست از این اثر، “تقی آزاد ارمکی” جایگاه تفکر اجتماعی اندیشمندان مسلمان را در تاریخ این تفکر مورد بررسی قرار می‌دهد و در فصل دوم ضرورت طرح اندیشه‌ی آنان را بیان می‌کند. زمینه‌های شکل‌گیری تفکر اجتماعی در تمدن اسلامی، مراحل متعدد شکل‌گیری آن، مبانی و اصول تفکر اندیشمندان مسلمان و انواع روش‌های تحقیق آنان، مطالب فصل‌های سوم تا پنجم کتاب “تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام” نوشته‌ی “تقی آزاد ارمکی” را تشکیل می‌دهند. در باب تاریخ نگاری و اندیشه‌ی اجتماعی، مصادیق آن در سفرنامه‌ها بررسی شده و همچنین در هشتمین فصل از کتاب، به طور ویژه به اندیشه‌ی اجتماعی ابونصر فارابی پرداخته شده است. از دیگر چهره‌های نامداری که اندیشه‌ی اجتماعیشان در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته می‌توان به ابوریحان بیرونی و فهم مردم‌شناختی وی، امام محمد غزالی و اندیشه‎ی سیاسی او، خواجه نظام‌الملک و پیوندهای فکری او با ماکیاولی، خواجه نصیرالدین طوسی و دیدگاه‌هایش در باب حکمت و ابن خلدون و انسان‌شناسی‌اش اشاره کرد. اما “تقی آزاد ارمکی” در “تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام”، از اندیشمندان معاصر نیز غافل نشده و اندیشه‎ی اجتماعی جلال آل احمد و تعریف وی از روشنفکری و غرب‌زدگی را در کنار تفکر اجتماعی علی شریعتی و تاثیرپذیری وی از مارکسیسم، به همراه اندیشه‌ی اجتماعی مرتضی مطهری و فلسفه‌ی جامعه‌شناسی او، به تفصیل مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. نویسنده در بررسی اندیشه‌ی هر متفکر، شرایط اجتماعی زمان وی را نیز وارد کرده تا تفسیر و قضاوت برای خواننده آسان‌تر شود.