کتاب حوزه علمیه قم

یکصد سال از تأسیس حوزه‌ی علمیه‌ی قم می‌گذرد و طی این مدت، ریشه یا ادامه‌ی هر رخداد سیاسی ـ مذهبی در کشور به قم ربط داشته است؛ چه این حادثه یک سرش در عتبات عالیات باشد، چه در تهران، اصفهان، تبریز یا مشهد. بنیان‌گذاری و سازماندهی حوزه‌ی علمیه در سده‌ی معاصر، از پدیده‌های مهم فرهنگی- اجتماعی می‌باشد که در تاریخ‌نگاری ایران معاصر کمتر به آن توجه ‌شده است. در این میان، نسبت این حوزه با امر سیاست از موضوعات مانده در غبار ذهنیت‌های ایجابی و سلبی نسبت به جمهوری اسلامی است. اما جا دارد روی این پرسش‌ها تأمل کنیم که نسبت حوزه‌ی قم با امر سیاست، از بدو تأسیس چگونه بوده است؟ آیا کُنش‌گران سیاسی حوزوی از الگوی واحدی در مواجهه با سیاست تبعیت می‌کنند؟ حوزویان در عرصه‌ی سیاست چه رفتارهایی دارند؟ در این کتاب بحث شده است که حوزه‌ی علمیه‌ی قم، طی یکصد سال اخیر، در نسبت خود با امر سیاست از الگوهای متنوعی تبعیت کرده است؛ از نظارت، نقد، تحول و انقلاب گرفته تا حمایت و سازماندهی؛ و تنها بخشی کوچکی از آن به سمت سیاست‌گریزی حرکت کرد. گفتمان‌ها و کنش‌های مترتب بر رویکردهای فوق، بخش عمده‌ی این کتاب را به خود اختصاص داده است.