کتاب شورش خراسان و صولت السلطنه هزاره

یکی از پیامدهای برکناری رضاشاه و فروپاشی تشکیلات انتظامی کشور در جریان وقایع شهریور ۱۳۲۰، بروز رشته آشوب ها و شورش های اعتراض آمیز در نقاط مختلف کشور و به ویژه مناطق عشایری آن بود. در خراسان نیز صولت السلطنه هزاره توانست با تکیه بر سوابق تاریخی ایل هزاره و همچنین بهره برداری از زمینه مساعدی که جور و ستم نظام پهلوی برجای گذاشته بود، نه تنها عشایر شرق و شمال و غرب خراسان، بلکه بسیاری از دیگر اقشار مردم را نیز برانگیزد و برای مدت زمانی کوتاه در زمستان ۱۳۲۰ بر بخش گسترده ای از خراسان حکمروایی کند. این شورش که با توجه به برخی جوانب آن چون اعلامیه های صولت السلطنه در آن ایام از مواضع بالنسبه تندی برخوردار بود، از جمله بسیار وقایع و حوادث مهمی است که در مجموع کل تاریخ این دیار را تشکیل می دهند و جز از طریق بازیابی و شناخت تک تک آن ها امیدی به درک و فهم تحولات تاریخ معاصر ایران نمی توان داشت. در این بررسی پس از اشاره مختصری به گذشته ایل هزاره و نقش آن ها در تاریخ معاصر خراسان، نخست شورش زمستان ۱۳۲۰ و نحوه شروع، گسترش و بالاخره خاتمه یافتنش مورد توجه قرار گرفته، سپس بخشی نیز به پایان کار صولت السلطنه اختصاص یافته است. در میان رشته شورش هایی که پس از شهریور بیست دامنگیر ایران شد، ماجرای صولت السلطنه را می توان در مقایسه با تحولات مشابه آذربایجان و کردستان و فارس، ماجرای نسبتا محدودی محسوب داشت زیرا این حرکت مدت زمان کوتاهی بیش ادامه نداشت و اسناد نسبتا قابل توجهی از آن برجا مانده است…