کتاب محمود خان احتشام السلطنه

درباره‌ی کتاب :

در عصر قاجار برای تامین بودجه مملکتی که از طریق جمع آوری مالیات، صورت می‌ پذیرفت، کتابچه‌ نویسی بسیار پر بسامد بود و بدین‌ منظور در دوره ناصری این نوع گزارشات و تلخیص‌ نامه‌ های دیوانی، برای ثبت و ضبط و نقشه راه بودن جمع و خرج‌ های ولایات و ممالک محروسه ایران، به‌وفور دیده و سندنویسی می‌شده ‌است.

کتابچه فعلی جمع و خرج دو ساله دارالسعاده زنجان است که ابواب جمعی میرزا محمودخان احتشام‌ السلطنه به‌ شمار می‌ آید. این کتابچه همانند سندگونه‌های هم‌تراز خویش، سرشار از اطلاعاتِ تروتازه تاریخی و داده‌ هایی است که تاریخ منطقه خمسه و زنجان را به‌طور مستند جزءشناسی می‌کند. علاوه بر شناخت واژه‌گان دیوانی و اقلیمی، این رساله مالی سرشار از مفاهیم رجال‌شناسی دوران قاجار است و به‌خصوص که در خلال صفحات متعدد، فهرست و سیاهه منظمی از شاهزادگان آن عصر و زمان ارائه می‌دهد.