کتاب پروفسور بوبوس

بعـضــی دربـــــه در بــــه جست وجویش اند و بعضی را دربه در به جست وجوی شان است. پسرک گدای «شاهزاده و گدا»ی مارک تواین ناخواسته سر از قصر پادشاه و اتاق شاهزاده درآورد، و چنس «بودن» یرژی کوزینسکی ناخواسته سر از کاخ سفید آمریکا درآورد، اما آنان پسرکی نابالغ و مرد میانسالی ساده لوح بودند که قادر به سوءاستفاده از موقعیت طلایی تازه نبودند. اما، هری پوئل (رابرت میچم) در «شب شکارچی» (چارلز لاتن، 1955)، یا المر گنتری (برت لنکستر) در «المر گنتری» (ریچارد بروکس، 1960)، و یا جیم ورمولد (آلک گینس) در «مأمور ما در هاوانا» (کارول رید، 1960)، و حتا آزداک «دایره ی گچی قفقازی» برشت هم، با تقلّب و زدوبند و فریبکاری فرصتی را به چنگ می آورند که از موقعیت تازه شان تنها در پی سود بودند، سودی مالی و غیرمالی. اما وضعیت بوبوس آموزگار فرق می کند. او برای جان به دربردنش از مهلکه می پذیرد در موقعیتی قرار بگیرد که می شود آن را- آن چنان که در زبان عامیانه آشناست- به طور موضعی افتادن در عسل توصیف کرد! چندان که امکان دروکردن همه چیز برایش مهیاست. اما اشکال این جاست که او درستکار است و دشمن دروغ و دزدی و تقلّب. «من فقط به عدالت اعتقاد دارم!» پس تکلیف چیست که آن جا با دنیایی از دروغ و ریا و دسیسه چینی و دام گستری و دزدی و خیانت مواجه می شود؟ نه به خدمت متقلّبان درمی آید و نه می تواند با حفظ موقعیتش جان خود را مصون بدارد. او در پی روکردن رذالت ها و خباثت ها و دغل کاری ها نیست و تنها می خواهد جان خود را در ببرد، هرچند آن گاه که موقعیت را شناسایی می کند، امکان نورافشانی بر تاریکخانه ریاکاران را نیز می سنجد. اما وقتی در مرکز دنیای زشتی ها باشی و غوطه در آن نخوری، خواه ناخواه باعث از پرده برون افتادن پشت پرده ای ها می شوی.بخش بزرگی از متن نمایشنامه در عمارت اربابی کامپرداف (هرگونه مرکز حکومت) می گذرد، اما پایان اثر را کمابیش می توانم ادبیات نمایشی کارگری بنامم، آنجا که کارگران شوریده، که بوبوس با آنان همدل است، به عمارت و اربابان هجوم می آورند…