کتاب کاوه

نشریات ادواری در هر دوره آیینهٔ تمام نمای تاریخ سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ادبی و بیانگر سیر تطور اندیشه‌ها و تحولات جامعه در آن دوره‌اند و جزء جزء مطالب آنها، حتی اطلاعیه‌ها و آگهی‌های مندرج در آنها، هر یک نمایانگر گوشه‌ای از زندگی اجتماعی و نگاه و نگرش افراد جامعهٔ آن روز به مسائل و موضوعات خاص آن دوره است.داستان به وجود آمدن و ‌رفتن هر یک از این نشریات خود حکایتی دیگر است و کوتاهی و بلندی عمر آنها بیشتر به خوش اقبالی و بداقبالی آنها تعبیر باید گردد. همه آمدند که بمانند و طرحی نو دراندازند. اما زمانه با آنها نساخت و در نیمهٔ راهی که پیمودند یکی پس از یک شماره و دیگری یک ماه و سومی یک سال و … رفتند.بی شک امروزه محققان، برای هر پژوهش جامع و کامل نیازمند مراجعه به نشریات ادواری در دوره و موضوع مورد نظر خویش هستند. از طرف دیگر هر یک از این نشریات خود جنگی است سرشار از تنوع که تورق آن برای خوانندگان دانش پژوه شوق انگیز و خاطره برانگیز است و آنان را به روزگاران دور و درازی می‌کشاند که شاید از آن کم اطلاع و حتی بی اطلاع باشند.«کاوه» یکی از یادگارهای برجستهٔ فرهنگی و نمونه‌ای از خدمات با ارزش سیدحسن تقی‌زاده است. کاوه در فواصل سال‌های 1916 تا 1922 میلادی به سرپرستی و مدیریت سیدحسن تقی زاده در برلین به چاپ می‌رسیده است و انتشارات اساطیر آن را در مجموعه گنجینهٔ نشریات ادواری فارسی انتشار داده است. علت تأسیس کاوه آن بود که تقی‌زاده به دعوت دولت آلمان، برای مبارزهٔ سیاسی با روس و انگلیس از آمریکا به برلین آمد و زعامت نهضت عده‌ای از ایرانیان مقیم اروپا را که به «کمیتهٔ ملیون ایرانی» مشهور شد بر عهده گرفت. تقی‌زاده برای توفیق در مقصود، یکی از کارها که انجام داد انتشار مجلهٔ کاوه بود. ناگزیر مجله در چهار سال اول کلا و کاملا جنبهٔ سیاسی داشت. ولی گاهی هم مقالات ادبی در آن به چاپ رسیده است. اما از وقتی که آلمان شکست خورد، تقی‌زاده کاوه را بصورت ادبی و تاریخی درآورد. فقط سرمقاله‌های آن بود که به مسائل اجتماعی و سیاسی ایران اختصاص داشت و اغلب آنها را خود می‌نوشت.در نگارش دورهٔ سیاسی کاوه، سیدمحمدعلی جمالزاده، میرزامحمدخان قزوینی و ابوالحسن حکیمی با تقی‌زاده همکاری می‌کردند. یاران و دوستان دیگری که در برلین اقامت داشتند مانند عزت‌الله‌خان هدایت، سیدابوالحسن علوی، ابراهیم پورداود، حسین کاظم‌زاده ایرانشهر، رضا تربیت و … در رواج روزنامه معاضدت می‌کرده‌اند.کاوه در میان جراید و مجلات قدیم فارسی، نخستین نشریه‌ای است که به نقد و معرفی کتب اروپایی پرداخت و عده‌ای از کتب معتبر شرق‌شناسان را تحت عنوان «بهترین تألیفات فرنگیها دربارهٔ ایران» به ایرانیان معرفی کرد. در دورهٔ جدید کاوه که سال‌های پنجم و ششم انتشار آن است مقالاتی که در زمینه‌های ادبی و تاریخی انتشار یافت پیشگام و راهنمای واقعی بود برای تعلیم اسلوب جدید تحقیقات و اعمال روش علمی اروپایی. مخصوصا سلسله مقالات تقی‌زاده دربارهٔ فردوسی و شاهنامه نمونهٔ برجسته و درجه اول در این طریقه بود.دیگر از خدمات مهم کاوه آن مباحثی است که به انتقاد از اسلوب فارسی‌نویسی آن عهد اختصاص یافته بود و تحت عناوین «فارسی خان‌والده» و «چهار دورهٔ زبان فارسی» و غیر آنها مطالبی تنبه‌انگیز و عبرت‌آمیز به چاپ رسانیده می‌شد.