گذار از جهان بسته به کیهان بی کران

الکساندر کویره یکی از برتر تاریخ نگاران علم در سدۀ بیستم است، بی شک درک هم دلانۀ او از اندیشۀ پیشینیان، توانمندی بی مانندش در راه جستن به جهان فکری افرادی چون یاکوب بومه، نیوتن و دکارت و آن گاه، به نقش کشیدن جهان بدان سان که در چشم آن ها جلوه می کرده است، الگوی درخوری برای تاریخ نگاران پس از وی فراهم آورده است. آغاز شیوۀ هرمنوتیکی در تاریخ نگاری علم نیز به او نسبت داده شده است. کویره در تاریخ نگاری درونی علم به محتوای اندیشگی علم می اندیشد و بر این نکته دست می گذارد که هر نظریۀ علمی بر بستری از پیش فرض های مابعدالطبیعی تکیه زده است. برای کویره، دانش نوین آن چنان که در کار کپرنیک، کپلر و نیوتن بیان شده است، وامدار کشف یک روش علمی نوین نیست، بلکه وامدار داد و ستد آدمیانی است که دست اندرکار ساماندهی دانش بوده اند و نگاهی تازه به مابعدالطبیعه است که راه را بر دانش و اندیشۀ مدرن هموار ساخته است. وی بر آن است که بی مدد مابعدالطبیعۀ افلاطونی یا نوافلاطونی علم نوین ممکن نمی باشد. کویره در کتاب حاضر اشاره ای به جنبۀ امکانی و نه ضروری، داد و ستد علم و مابعدالطبیعه دارد. در نظر وی، در فرجام سیر از جهان بسته به کیهان بی کران، این مابعدالطبیعۀ دکارتی بود که با علم نیوتنی پیوند خویشاوندی بست و مابعدالطبیعۀ خداباور نیوتن را، که در پشتگاه فلسفی علم نیوتنی خانه کرده بود، به خوابگاه فراموشی روانه ساخت. در این کتاب هم چنین تاریخچۀ کیهان شناسی با نگاهی به آرای دانشمندانی چون کپلر، نیوتن، دکارت، لایب نیتس و… بیان شده است.