کتاب جمهوری بدون جمهور

درباره کتاب:

دموکراسی دهه ۱۹۶۰ در حافظه تاریخی نسل پیشین مردم افغانستان باقی است و چه بسا با آه و حسرت از آن یاد می کنند. اما واقعیت آن است که آن یک دموکراسی خاص بود. به این معنی که به دلیل محدودیت های ارتباطی اکثر شهروندان افغانستان از آنچه در کابل می گذشت اطلاع زیادی نداشتند. پارلمان بود اما انتخابات پارلمانی سراسری وجود نداشت. نمایندگان پارلمان از شهرهای بزرگ انتخاب می شدند و نماینده اکثریت جمعیت روستایی نبودند. اراده پادشاه بر اراده پارلمان و دولت قایق بود و این همو بود که مهره های کلیدی حکومت را جابجا می کرد. آزادی هایی وجود داشت اما تضمین شده نبود. چه بسیار کسانی که به جرم دگراندیشی و نقد سلطنت به زندان افتادند. در حقیقت آن یک دموکراسی کنترل شده بود که البته در آن شرایط برای افغانستان مایه مباهات بود.

دموکراسی دوره جمهوریت پس از ۲۰۰۱ با دموکراسی دوره سلطنت مشروطه تفاوت های جدی داشت. دموکراسی جمهوریت بسیار فراگیرتر بود. به لطف تکنوژی و توسعه ارتباطات مردم اطلاعات زیادی از جریان ها و تحولات سیاسی داشتند و از صحنه آگاهی سیاسی غایب نبودند. نوعیت این دموکراسی نیز با دموکراسی دوره سلطنت تفاوت های اساسی داشت. آن دموکراسی توسط پادشاه اعطا شده بود و در نتیجه هر زمان ممکن بود آن را پس بگیرد. اما دموکراسی جمهوریت برآمده از اراده جریان ها و نیروهای سیاسی و حمایت قاطع جامعه بین المللی بود. این دموکراسی بسیار مدرن تر و کامل تر بود. حاکمیت روی کاغذ از آن مردم بود و اراده ای فراتر از مردم وجود نداشت. ساختارها هم در مقایسه با دوره سلطنت کامل تر و مدرن تر بود و نهادها و روندهای سیاسی در پهنای وسیع تری پیش بینی شده بود. قانون اساسی دوره جمهوریت با ادبیات شفاف تر و تضمین های بیشتر از سیستم دموکراتیک حمایت کرده بود.