کتاب اخباریگری

کاوش و پژوهش در تاریخ حدیث شیعه و دوره های گوناگون و محدثان بزرگ و میراث ماندگار آن و نیز عناصر تاثیرگذار بر آن، یکی از رسالت های مهم پژوهشی حدیث در دوره معاصر است. پیگیری و جستجو در مکتب های حدیثی و دوره های فراز و فرود آن ها، در این میان، امری مهم و بایسته است. اخبارگرایی، در سده های نخستین، شیوه رایج محدثان و مجتهدان بزرگ شیعه بود که آثار آن در نگاشته های کهن حدیثی، فقهی، کلامی و اخلاقی نمود یافت. در سده های یازدهم و دوازدهم هجری، مکتبی پا به عرصه گذاشت که ادعای پیروی از شیوه کهن عالمان شیعی را مطرح می کرد؛ ولی دارای مبانی خاص در این وادی بود؛ مبانی که این تفکر را از شیوه محدثان کهن، متمایز می ساختند. این مکتب فکری- که امروزه «اخباریگری» نامیده می شود-، در طول تاریخ نسبتا کوتاه خویش، با تغییرات جزئی و کلی نیز رو به رو شد، به گونه ای که برخی از نظریات خاص بنیان گذاران آن در حوزه فهم و درک قرآن، توسط بزرگان این مکتب، به چالش کشیده شد و در نهایت، به همت مرحوم وحید بهبهانی (رحمه الله) به محاق رفت و با ظهور شخصیتی اصولی همچون شیخ اعظم انصاری (رحمه الله) امکان بروز دوباره را از کف داد. مکتب اخباری گری، تاثیر گسترده ای بر کاوش های حدیثی معاصر خویش داشت و افزون بر آن، آسیب ها و چالش های پیش روی مجتهدان و اصولیان را برنمود و آنان را وادار به تبیین دقیق و منضبط شیوه اجتهاد کرد. اخباری گری، اگر چه از منظر تاریخی شیوه ای پایان یافته تلقی می شود، ولی مبانی، اصول و روش های آن، در دوره های متفاوت، ممکن است سر برکند و به مبارزه با شیوه اجتهاد، تعقل و تعامل عقل و نقل برخیزد. پژوهش پیش رو، افزون بر بازکاوی تاریخ اخبارگرایی و شناساندن اخباریان سرشناس و آرا و افکار آنها، به پژوهش در مبانی اخباری گری، نقد آن مبانی و مقایسه آنها با مبانی اصولیان پرداخته است. این پژوهش به همت حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم بهشتی دامغانی، تالیف و تدوین و با پیگیری جناب آقای دکتر مهدی فرمانیان، سامان یافته است.