کتاب یادداشت‌ های سیاسی ایران

مهم‌ترین تحولات و حوادث ایران بین سال‌های ۱۳۰۲ تا ۱۳۰۵ در مجموعه اسناد این اثر منعکس شده است. در این برهه، ایران از حیث اقتصادی، سیاسی و امنیتی با مسائل بغرنجی مواجه بود که سلسله قاجار قادر به حل آن نبود. سرخوردگی نیروهای اجتماعی و سیاسی از حکومت قاجاریه به دلیل فساد گسترده و ناکارآمدی، و رشد جنبش جمهوری‌خواهی در ایران با ظهور رضاخان، زمینه را برای شکل‌گیری رژیمی اقتدارگرا در ایران فراهم کرد.

نقش نیروهای بیگانه در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران به روشنی در اسناد بازتاب یافته است. چهار مشکل اساسی یعنی بدهی‌های دولت ایران، وضعیت شیخ محمره، به رسمیت شناختن دولت عراق و وضع تعرفه‌های متفاوت بر کالاهای ایرانی، بخش عمده روابط ایران را با قدرت‌های سنتی و به‌ویژه روسیه تزاری و انگلیس پس از به قدرت رسیدن رضاخان تشکیل می‌دهد، اما شناسایی مبهم و پردرنگ دولت جدید رضاخان توسط روسیه، اختلافات کشتیرانی در شمال، کشمکش‌های تجاری و ارضی بین رضاخان و حکومت شوروی، شناسایی آنی دولت جدید رضاخان توسط دولت انگلیس حاکی از تفاوت رویکردهای قدرت‌های بزرگ نسبت به دولت جدید ایران بود. رضاخان پس از به قدرت رسیدن، تلاش‌های زیادی برای نهادینه کردن قدرت استبدادی خود نمود اما ایجاد جوّ خفقان در جامعه، سرکوب احزاب سیاسی، سانسور شدید بر مطبوعات و ترویج سکولاریسم در بطن جامعه‌ی مذهبی ایران در سال‌های بعد منجر به تقابل و رویارویی او با روحانیون و علما و نارضایتی عامه مردم شد که چالش بسیار مهمی برای سلسله پهلوی ایجاد کرد.