تاریخ اجتماعی بخارا

صدر الدین عینی عالم، ادیب، منتقد، شاعر، نویسنده، مورخ، زبان شناس و پدر ادبیات نوین تاجیکی یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین چهره‌های ماندگار زبان و ادب فارسی- تاجیکی در ماوراءالنهر است و تنها یادداشت‌های او کافی است که او را به عنوان یکی از موفق‌ترین چهره‌های ادبی به ادبیات جهان معرفی نماید.
او با دقت نظری شگفت‌انگیز دریایی از اطلاعات مختلف را در این اثر ارزشمند فراهم آورده و به این جهت این اثر را دائرةالمعارف بخارای یک صد و بیست سال پیش می‌توان خواند. از سوی دیگر جامعه بخارای یادداشت‌ها از بسیاری جهات به جامعه ‌ایران همان زمان می‌ماند. جامعه‌ای تنیده در قید سنت‌ها و باورها و مواجه با نفوذ تدریجی نوگرایی و نهضت‌های تجددمآبی.
بدین روی شناخت جامعه فارسی- تاجیکی زبان از خلال این کتاب و پی‌بردن به طرز زندگی و تفکر مردمان این خطه و تبیین سبک نویسنده بزرگ این کتاب و مهم‌تر از همه تلاش در جهت شناخت دغدغه‌های مردمی‌که هم سرنوشت ما بوده و هستند از جمله مهم‌ترین علل نگارش این کتاب بوده است.
کتاب حاضر ضمن واکاوی تاریخچه ماوراءالنهر و ترسیم زندگی صدرالدین عینی، به ترتیب به چند مبحث فرهنگ، اقتصاد، سیاست، و مذهب در جامعه فارسی زبان بخارا پرداخته است.