کتاب تحول شهروندی

«رده‌بندی انسان‌ها به نژادها، به دلیل اینکه در کشورهای بسیار اندکی نژاد آریایی وجود دارد، غیر از اینکه از همان ابتدا مبتنی بر خطای علمی است، منجر به بروز جنگ‌های وحشیانه خواهد شد که تیشه به ریشۀ همه خواهد زد، … در دنیا اگر به جای سیالیت لیبرال درفش سیاست قوم‌نگاری و باستان‌شناسی را برافرازید، این سیاست به شما هم ضرر خواهد رساند. لغت‌شناسی تطبیقی که آفریده و به ناحق به صحنۀ سیاست کشانده‌ایم، بازی نامیمونی را برای شما رقم خواهد زد. اسلاوها با اشتیاق به این روی آورده‌اند… چگونه می‌توانید باور کنید آنچه که بر دیگران روا داشته‌اید، اسلاوها بر شما روا ندارند. هر تأکید بر لهجۀ آلمانی به معنی تأکید بر لهجۀ اسلاوی است. به هر عملی که دست یازید، اسلاوها را به حرکتی شدیدتر و تندروتر رهنمون خواهید شد… خود را از قوم‌نگاری دور نگه دارید، یا دست‌کم آن را آلودۀ سیاست نکنید»

نامۀ ارنست رنان به اشتراوس