کتاب گفتمان قرآن

سورة بقره، سورة مدنی است و دویست و هشتاد و شش آیه دارد. این سوره بر اساس قرآن موجود، دومین سوره است و از یک مقدمه، و سه بخش و پایان تشکیل شده است. مقدمه از آیات 1 تا 20 است که پس از الم با تقسیم کردن مردم به سه گروه تقواپیشگان، کافران و منافقان آغاز می‌شود. بخش اول از آیه 21 تا پایان آیه 176 ادامه دارد که به دعوت مردم به روش عبادت، بندگی و توحید به مثابة راه رسیدن به تقوا آغاز می‌شود و ادامه می‌یابد. سپس به مسالة کفر می‌پردازد و مسالة حرکت در مسیر تقوا را از خلال تاکید بر فرمانبرداری از امر و پرهیز از نهی عمق می‌بخشد. بخش دوم از آیات 168 تا 202 تشکیل می‌شود که بر مسالة تقوا تاکید می‌ورزد و راه‌های تحقق آن را در سطح فرد و جامعه ترسیم می‌نماید و مفهوم شکر و راه‌های آن را عمق می‌بخشد. بخش سوم، از آیة 202 تا 284 است که افراد را به ورود به اسلام فرامی‌خواند و به مسائل جنگ، روابط اجتماعی در محیط خانواده و مسائل سیاسی و اقتصادی اختصاص دارد. پایان این سوره به مسائل ایمان و توجه به خداوند ارتباط دارد. نگارنده در کتاب حاضر ضمن بررسی مبانی گفتمان، مسائل بافت و متن و پیشینة این مباحث در سنت غربی و عربی، به تطبیق مبانی آن بر قرآن کریم و به عنوان نمونة موردی به سورة بقره پرداخته است. نویسنده کوشیده است مسائل تحلیل گفتمانی را از سه زاویة آثار علوم قرآنی، مفسران و علمای اصول فقه تحلیل کند.