مسئله ی درد

درباره ی کتاب:

اگر بخواهید امکان وقوع رنج را – که متضمن نظم طبیعت و وجود ارادة آزاد است – از پهنه گیتی حذف کنید، درمی‌یابید که خود زندگی را حذف کرده‌ایم.

«قوانین طبیعت» که رام‌نشدنی هستند، بی‌اعتنا به رنج‌ها و بی‌پناهی انسان جاری می‌شوند و با دعا تغییر جهت نمی‌دهند؛ شاید در وهله نخست دلیل خوبی علیه مهربانی و قدرت خداوند بنمایند. می‌خواهم ادعا کنم حتی قادر مطلق نمی‌تواند جامعه متشکل از انسان‌های آزاد بیافریند، بدون آنکه در عین حال طبیعتی نسبتاً مستقل و «رام‌نشدنی» خلق کند.

مشکل سازگار کردن رنج انسان با وجود خداوندی که عشق می‌ورزد، فقط تا هنگامی رفع نمی‌شود که معنایی پیش‌پاافتاده به واژه «عشق» نسبت دهیم و امور دنیا را طوری بنگریم که گویی انسان قطب عالم امکان است. انسان قطب عالم نیست، خداوند برای انسان وجود نیافته است. انسان نیز به خاطر خودش وجود ندارد «همه‌چیز را تو آفریده‌ای و آنها برای رضای تو هستند و خلق شده‌اند.» ما در درجة اول از‌آن‌رو خلق نشده‌ایم که شاید به خداوند عشق بورزیم.