کتاب سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی

“سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی” اثری است که توسط “جواد طباطبایی” تدوین و بازنویسی شده و حمله ی افغان ها و داستان ناگوار “سقوط اصفهان” را بر اساس گزارشات یک راهب یسوعی اهل لهستان به نام “یوداش تادوش کروسینسکی” روایت کرده است. “کروسینسکی” از افراد با پخته و فرهیخته ای بود که به دستور پادشاه فرانسه و پاپ وقت، جهت تبلیغ دین مسیحیت به ایران آمد و بیش از دو دهه در کشورمان سکونت داشت. “جواد طباطبایی” گزارشات این مبلغ مسیحی را تنها متنی می داند که به بررسی ریشه ای، علت یابی تاریخی و روند نابودی سلطان حسین صفوی و نهایتا شکست مفتضحانه ی حکومت صفویه و”سقوط اصفهان” می پردازد. با توجه به این که ایران در زمان صفویه، یکی از حکومت های قوی جهان و قدرتی بزرگ در برابر نیروهای عثمانی بود، “سقوط اصفهان” نه تنها در تاریخ ایران، بلکه در تاریخ کشورهای اروپایی نیز رویدادی مهم در عصر خود به حساب می آید. با توجه به مدت زمان طولانی اقامت “کروسینسکی” در شهر اصفهان، وی این شهر را در دوران پیش از جنگ، در بحبوبه ی حمله ی افغان ها، پس از سقوط و سپس زیر یوغ حکومت افغان و کشتار و خونریزی های آنان دیده بود؛ به همین جهت گزارشات وی از نظر میزان اعتبار و گستردگی و مقایسه، بسیار شایان توجه اند. “کروسینسکی” تمامی این اتفاقات را در سه بخش اصلی تقسیم بندی کرده که بخش اول شامل یورش افغان ها، محاصره و تسخیر پایتخت، کناره گیری پادشاه از قدرت و حکمرانی محمود افغان و جانشینش به مدت دو سال و نیم می باشد. بخش دوم به ریشه های این حمله و بخش سوم نیز به بی نظمی ها و آشوب ایجاد شده در کشور به دلیل حکمرانی ضعیف پادشاهی ناتوان اشاره دارد.