کتاب کوکورو

زمان اتفاقات رمان در اوایل دوره‌ی تایشو، یعنی سال ۱۹۱۲ و مرگ میجی و آغاز سلطنت امپراتور جدید است. لحظه‌ی گذار در سراسر ژاپن به‌شدت احساس می‏شود. شخصیت بی‏نام قهرمان بخش اول و طولانی رمان، «سنسی و من»، جوانی ساده‏لوح و جدی است که در آستانه‌ی فارغ‏التحصیلی از دانشگاه امپریال است؛ او یکی از نخبگان نسل جدید است که قرار است میراث دوره‌ی جدید را به ارث برد. موضوع، رابطه‌ی دشوار و عمیق او با مردی مسن‏تر است که او را سنسی [معلم] می‏نامد. بخش میانی و کوتاه رمان اشتیاق و رابطه‌ی ناموفق جوان ناشناس و سنسی را در مقابل رابطه‌ی او با پدرِ محتضرش می‏گذارد. پدر، مانند سنسی، نماد دوره‌ی میجی است که در آن لحظه در حال افول است. مضامین خیانت و شکست عزم اخلاقی مثل همه‌ی آثار سوسه‏کی در کوکورو نیز مضمونی اساسی است. در پایان این بخش، با بازشدن نامه‌ی طولانی سنسی، آینده‌ی جوان نیز تحت‏الشعاع قرار می‏گیرد. این نامه که بخش پایانی رمان نیز است، از بسیاری جهات شاهکار واقعی اثر است. سنسی در آستانه‌ی مرگ ناامیدانه‌اش، با نگارش این نامه می‏کوشد خود را از جایگاه ناخواسته‌ی معلمی بازخرید کند، اما این نامه باعث می‏شود جوانْ ناخواسته مرتکب اشتباه اخلاقی بزرگی شود…