کتاب آرامش برون،آتش درون

پیش از فیلمسازان موج نوی سینمای فرانسه، کمتر فیلمسازی را در تاریخ سینما می‌توان سراغ گرفت که در کنار فیلمسازی به نظریه‌پردازی و نوشتن نقد فیلم هم پرداخته باشد(بدون در نظر گرفتن نمونه‌های منحصر به فردی مانند سرگی آیزنشتاین). «ساتیا‌جیت‌ رای» یکی از همان نمونه‌های نادر تاریخ سینماست که با هوشمندی و حضور هم‌زمان قوه‌ی شناخت و قوه‌ی ذوق و خلاقه‌اش، در کنار قریب به چهل فیلم داستانی و مستند، مجموعه‌ای از متن‌های تئوریک و نقد فیلم را نوشت که در کتاب «فیلم‌های ما و فیلم‌های آن‌ها» منتشر شده‌اند. تماشای فیلم‌های رای، نظرگاه هر بیننده‌ای که سینمای هندوستان را با بالیوود می‌شناسد، از بنیان تغییر خواهد داد چراکه او نه فقط سینماگری متفاوت از درون سینمای هند بود، بلکه نام بزرگ‌اش در کنار بزرگ‌ترین نام‌ها، بر بلندای المپ جهان سینما به چشم می‌آید. ساتیا‌جیت‌ ‌رای که در کتاب «فیلم‌های ما و فیلم‌های آن‌ها» درباره‌‌ی خدایانی هم‌چون ژان رنوار، جان فورد، چارلی چاپلین و آکیرا کوروساوا نوشته، امروز خودش جایگاهی هم‌سنگ همین خدایان دارد و در پانتئون سینما صاحب کرسی‌ ویژه‌ایست. فیلم‌های و فیلم‌های آن‌ها به دو بخش مجزا تقسیم شده، یکی پرداختن موشکافانه‌ی رای به سینمای هندوستان، ازجمله فیلم‌های خودش، شرایط فیلمسازی و وضعیت تولید فیلم در کشور و زمانه‌اش و بخش دیگر نوشته‌هایی که آثار دیگرانی را در برگرفته که او در مقام یک اندیشمند و منتقد سینه‌فیل مشتاقانه آثارشان را دنبال کرده و درباره‌ی آثارشان فکر کرده و نوشته است. نوشته‌های ساتیاجیت رای مثل فیلم‌های بزرگش خاصیت شعرگونه و درعین‌حال صریح و حتی تلخ و گزنده‌ای دارند که همین خصوصیات در کنار بار نظری و البته تاریخی‌شان، هر علاقه‌مند به سینمایی را به خواندن‌ مشتاق‌تر می‌کنند.