ادبیات مانوی

ادبیات مانوی به مجموعه اسناد مانوی گفته می شود که توسط مانی، پیروان مانی یا غیرمانویان به دست ما رسیده است .آموزه ها و آثار مانی، فعالیت ها و کتاب های پیروان و شاگردان او، نیز نوشته های انتقادی مخالفان مانی و پیروان ادیان دیگر، هر یک سهم بسزایی در ارائه تصویری روشن و کامل از مانی بر عهده دارند. بخش عمده متن مانوی را سرودهای دینی تشکیل می دهند که به همان شیوه سنت قدیمی سرودهای اوستایی تصنیف شده اند. بعضی از سرودها در دستنویس های مانوی به شکل شعر نوشته شده، اما بیشتر آنها به صورت نثرند؛ ولی با نقطه گذاری دقیق مشخص شده اند.در متون مانوی، چهار نوع ادبی می توان یافت: ادبیات تعلیمی با قطعات زیبا که گاه با گلستان سعدی پهلو می زند؛ ادبیات غنایی و لیریک که هم در شعر و هم در نثر مانوی نمونه هایی از آن می توان یافت؛ ادبیات روایی که از این نوع داستان های متعدد در نوشته های مانوی داریم. نوشته هایی که در واقع هم داستان است، هم تمثیل. تمثیلات سغدی مانوی آنقدر زیاد است که زندرمان توانسته از آنها یک جلد کتاب چاپ کند. اینها در واقع همان داستان های خیلی کوتاه یا داستانک است که از تمثیلات انباشته است و سرانجام زندگینامه نویسی که از ژانرهای جدید ادبی است. مطالب این کتاب شامل: پیش گفتار، گفتار اول: زندگی مانی، آثار و پژوهش های مانوی، گفتار دوم: بحثی در تاریخ اندیشه های گنوسی، تصویرهایی از هنر مانوی، متون مانوی، نثر، کتاب اول: مانی و تاریخچۀ آیین او، کتاب دوم: اندرزها و دستورها، کتاب سوم: دربارۀ آفرینش و پایان جهان، کتاب چهارم: دربارۀ روح و رستگاری، کتاب پنجم: دربارۀ عیسی مسیح، کتاب ششم: تمثیل ها و نوشته های گوناگون است.