کتاب مسالک المحسنین

کتاب مسالک المحسنین به قلم عبدالرحیم طالبوف تبریزی، سفر علمی عده‌ای جوان به قله‌ی دماوند را به تصویر می‌کشد که دانسته‌های خود را در زمینه‌ی اخلاقی، اجتماعی و تربیتی به شکل بحث و مناظره مطرح می‌کنند. کتاب مسالک المحسنین وقتی به انتشار رسید آزادی‌طلبان و ترقی‌خواهان از آن استقبال نمودند و مستبدان و ملاهای قشری و محافظه‌کار نسبت بر آن خشم گرفتند و خواندنش را ممنوع کردند. در این کتاب مواردی وجود دارد که منجر به سوء تفاهماتی خواهد شد، از آنجایی که طالبوف تا حدودی به دلیل نوشته‌هایش مورد سرزنش و عیب‌جویی بعضی از روحانیون هم عصرش قرار گرفته، در این اثر گاهی از آنان انتقاد نموده و گاهی برای تحقیر کردن از لفظ ملا استفاده کرده است. در آن زمان رژیم حاکم بر ایران پادشاهی بوده و نویسنده به دلیل داشتن طبع ملایم و میانه روی خود به دفاع از نظام سلطانی و تمجید از شاه عادل پرداخته است. طالبوف مردی روشنفکر و آزادی‌خواهی بود و مشروطه و آزادی را برای ایران لازم می‌دانست. او از کشمکش میانه شاه و مجلس و بی‌نظمی‌ در کارها و وضع آزادی‌خواهان و پیشوایان ملت دلخوشی نداشت. او اتفاقات ناخوشایندی مانند آزادی افسار گسیخته و بی‌بند و باری که در ایران چیره شد را به خوبی پیش‌بینی کرده بود.