کتاب مفهوم تاریخ

“مفهوم تاریخ” اثری است به قلم “عبدالله عروی” که در آن تاریخ را از دریچه‌ی “واژه ها و روش ها” بررسی می‌کند. “عبدالله عروی” تاریخ را به دلیل فایده آن در تمرکز بر حوزه آثار تاریخی که برخاسته از ضرورت‌ها و نیازهای جامعه است، به عنوان اصلی بزرگتر برای تحلیل و تفسیر پدیده‌های انسانی در نظر گرفته است. در این بررسی، مهم‌ترین رویکرد او این است که “مفهوم تاریخ” حقیقتا تاریخ انسان‌ها و برای انسان‌هاست. به این معنا که آنچه را که انسان می‌پذیرد تا از آن عبرت بگیرد، و آنچه در آن معنا وجود دارد و در انسان اثری می‌گذارد، باید حفظ شود. این همان چیزی است که ما را به درک تفاوتی فرا می‌خواند که او بین یک تاریخ کلی که شامل مجموع حقایق است، تا بازه‌ی زمانی که جهان آن را تاریخ جامع کیهانی می‌خواند، دعوت می‌کند.”عبدالله عروی” معتقد است رابطه بین این دو تاریخ یک رابطه همخوانی است و توضیح آن به این دلیل است که قدما فکر می کردند که تمام حقایق گذشته در یک فرد آگاه حفظ می شود که توانایی‌هایش از توانایی‌های انسان ها بیشتر است. این همان چیزی است که “عبدالله عروی” انکار می‌کند و معتقد است تاریخ جهان را فقط انسان می‌تواند حفظ کند و روایت کند، وگرنه انسان چگونه آن را از طریق غیر انسان می‌شناسد.هیچ حقیقت تاریخی مطلقی وجود ندارد، زیرا پژوهش تاریخی، مفهوم مطلق را از بین می‌برد و آن را دفن می‌کند، چرا که مثلا نمی‌توان حقایق را از شرایط انسانی و بشری آنها در آن زمان جدا کرد. بنابراین ما در “مفهوم تاریخ” انسان را سازنده تاریخ می بینیم. تا زمانی که تاریخ دستاورد آگاهی بشری باشد، تاریخ گرایی در نزد “عبدالله عروی” به عنوان راهی برای آگاهی از عقب ماندگی تاریخی به حساب می‌آید.