کتاب دیوان شوکت بخاری

شوکت بخاری یکی از بزرگ‌ترین شاعران طرز خیال است. این شاعران (امثال میرزا جلال اسیر شهرستانی، بیدل دهلوی و…) معنای تازه‌‌ای از «معنی» در سر داشتند و به ‌قول صاحب فرهنگ آنندراج «نزاکت (نازکی خیال) را به جایی رسانیدند که در بعضی اشعار اینان جمال معنی جز در آیینه‌ی خیال نتوان دید». برخی از ابیات و مصراع‌های شوکت از فرط تازگی و قدرت خیال خواننده را غرق در لذتی آمیخته به بهت می‌کند. شعر شوکت علاوه بر خیالات و مضامین تازه پر از تناسبات متعدد ادبی بین کلمات است و تلمیحات و مخصوصاً اشارات تازه دارد. زبان او زبان دوره‌ی خود اوست و لذا پر از لغات و اصطلاحات مردم دوره‌ی صفویه است، اشارات به کاسه‌ی چینی، خامه‌ی مو، سرمه‌ی خاموشی، نان پنجه‌کش، کاغذ سوزن‌زده، کاغذ ابری، آینه‌ی تصویر و غیره و غیره که در ادبیات قدیم نبوده است.