کتاب هویت ایرانی و زبان فارسی

“هویت ایرانی و زبان فارسی” کتاب درخشان دیگری است از “شاهرخ مسکوب” که در آن احساس ملی را مورد واکاوی قرار داده و ارتباط آن با زبان فارسی را در دوره های تاریخی مختلف ایران مورد بررسی دقیق قرار می دهد. “شاهرخ مسکوب” در اثر پیش رو، توجه خود را بر سه گروه از اهالی زبان متمرکز ساخته و رفتارهای زبانی آن ها را زیر ذره بین می برد؛ این سه دسته عبارت اند از اهالی دین، دیوان و عرفان و “شاهرخ مسکوب” با در نظر گرفتن رویکرد حس ملی و رفتار زبانی هر یک از آن ها، با دقتی مثال زدنی و با نگاهی باریک بینانه، موقعیت سیاسی، اجتماعی و تاریخی این سه گروه را تجزیه و تحلیل کرده و اثر عوامل ذکر شده را بر متغییرهای مدنظر نشان می دهد.در فصل نخست “هویت ایرانی و زبان فارسی”، رابطه ی ملیت ایرانی با زبان و تاریخ مورد موشکافی قرار می گیرد و نویسنده با رجوع به گذشته، دوره های پیش و پس از اسلام را از نظر زبان و حس ملی، هویت، دین و شعر و ارتباط حاکمیت های ایرانی با زبان فارسی مورد بررسی قرار می دهد. فصل دوم به ارتباط اهل دیوان و نثر فارسی پرداخته و برداشت مورخین ایرانی را از تاریخ نویسی به تصویر می کشد. فصل سوم به ارتباط اهل دین و نثر فارسی اختصاص دارد و در فصل چهارم که فصل پایانی از کتاب “هویت ایرانی و زبان فارسی” به قلم “شاهرخ مسکوب” است، رابطه ی اهل عرفان و نثر فارسی با توجه ویژه به زبان اسلام شریعت و اسلام طریقت، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.