کتاب مونتسکیو سیاست و تاریخ

کتاب مونتسکیو، سیاست و تاریخ، از نخستین متون پژوهشی آلتوسر در حوزۀ اندیشۀ سیاسی است که در زمان حیاتش منتشر شد و از جزم‌اندیشی بسیاری هم‌عصرانش به دور بود. مقصود آلتوسر نه دفاع از مونتسکیو و نه بازگشت به او، بلکه کشف اندیشه و روش متفکری است که خود کاشف وادی غیرایدئالیستی تاریخ است و در نهایت چیزی جز بازگشت به سرزمین خویش در سر ندارد.

آلتوسر در این کتاب از روش انقلابی مونتسکیو می‌آغازد، روشی که در پی استخراج قوانین از واقعیت‌هاست و نه از ذوات، چرا که مونتسکیو از قضاوت «آنچه هست» بر اساس «آنچه باید باشد» امتناع می‌کند و فقط می‌خواهد به وجوب واقعی تاریخ صورت قانونش را اعطا کند و این قانون را از گوناگونی واقعیت‌ها و تنوع آنها بیرون بکشد. جمهوری، پادشاهی و استبداد کجای تاریخ ایستاده‌اند و «اصل» و «طبیعت» ممیز آنها چیست؟

آلتوسر نظریۀ تفکیک قوا را افسانه می‌پندارد و نشان می‌دهد در آثار مونتسکیو بحث بر سر ترکیب نیروهاست نه تفکیک قوا. آلتوسر با رد ایدۀ تعلقات بورژوایی مونتسکیو او را نمایندۀ شورشیِ اشرافیت می‌داند که فقط می‌خواست طبقۀ اشراف را در چارچوب حقوق کهنه‌اش از نو سامان دهد…