کتاب آشیانه گنجشک در سایه بان

محتویات این کتاب از سال ۱۹۵۹ به بعد نوشته شده است؛ یعنی از سال وقوع انقلاب کوبا به بعد. بدون هیچ گونه استثناء هرآنچه در این کتاب آمده به خاطر ارزش ادبی خود آن اثر است، نه به خاطر پرتوی که می تواند بر وقایع یا شرایط سیاسی بتاباند. اگر این داستان ها و شعرها در مجموع تصویری خشن از کوبای امروزی ترسیم می کنند، به خاطر این است که اکثر نویسندگان آن واقع گرایانی هستند که در رژیم باتیستا، خیزش های چریکی، تسخیر قدرت، و شکست متجاوزین در خلیج خوک ها تحت حمایت یانکی ها زیسته اند و در شدائد کنونی تحمیلی توسط محاصرۀ آمریکایی ها زندگی می کنند. بعضی از داستان ها در تبعید شکل گرفته اند؛ چون روشنفکران زیادی مجبور به ترک کوبا در دوران دیکتاتوری اواخر دهۀ پنجاه بودند. اما همۀ نویسندگان عرضه شده هم اکنون در کوبا زندگی کرده، یا آنکه خارج از کشور عهده دار مناصبی دیپلماتیک اند. از جلای وطن کنندگان چیزی نیاورده ام چون قصد من نمایاندن کسانی ست که به اوضاع و احوال جدید آری گفته اند. نوشته های کوبایی استقلال کمتری از نوشته های سایر جمهوری های بزرگ تر آمریکای لاتین در برابر نفوذ خارجی داشته است. کوبا که تازه در اواخر قرن نوزدهم استقلال خود را از اسپانیا به دست آورد، به سرعت تحت استیلای ایالات متحده قرار گرفت، که تقریبا تمام تجارت آن را به زیر چتر خود کشید، تمام سرمایه اش را تأمین کرد، به طور مستقیم یا غیرمستقیم اکثریت عظیم مردان کارآزموده اش را به استخدام خود درآورد، و آشکارا در سیاست آن مداخله کرد. ایالات متحده همچنین تحصیلات عالی طبقۀ متوسط کوبایی را تحت کنترل خود درآورد؛ طبقه ای که یا پسران و دختران خود را به مدارس آمریکایی ها در این جزیره می فرستادند یا به دانشکده ها در خود آمریکا. زبان انگلیسی شد زبان ممتاز، و خطر آن می رفت که زبان اسپانیایی به زودی در حد یک گویش محلی تنزّل یافته و مضمحل شود. چیزی نگذشت که متوسط “بومیان” معمولی از افتخار بی سوادی به دو زبان برخوردار شدند!